you have no right to talk like this!

( prawodawstwo) law; ( ustawa) nom pl; -wa law; ( zapisana w dzienniku ustaw) statute; ( uprawnienie) nom pl; -wa right; ( zasada) principle, law

* * *

1. (= ogół przepisów) law; prawo rzymskie Roman law; prawo nowożytne modern law; prawo polskie Polish law; prawo amerykańskie American law; prawo angielskie English law; prawo administracyjne administrative law; prawo autorskie copyright; prawo cywilne civil law; prawo karne criminal l. penal law; prawo międzynarodowe international law, law of nations; prawo rodzinne family law, domestic-relations law; prawo rzeczowe law of property; prawo wyborcze election law, right to vote; prawo zwyczajowe common law; w imieniu prawa in the name of law; w obliczu prawa in the eye of the law.

2. (= przepis) law, rule, regulation; naruszać literę prawa violate the law; wyjęty spod prawa outlawed; łamać prawo break l. violate the law; omijać prawo flout the law; prawo pięści law of the fist; prawem kaduka przest. unlawfully, illegally.

3. uniw. (= nauka prawa) law; studiować prawo study law; ukończyć prawo graduate with a degree in law, graduate in law; absolwent prawa law graduate; wydział prawa law faculty, faculty of law.

4. (= uprawnienie) right; prawo pierwokupu preemption right; prawa człowieka human rights; prawa obywatelskie civil rights; prawo jazdy driver's license; Br. driving licence; prawo pierwszeństwa przejazdu mot. right of way; prawo łaski right to pardon; dochodzić swoich praw assert l. claim one's rights; Adam nie ma prawa tak mówić Adam has no right to talk like this; Ewa nie ma prawa do tego domu Eve has no right to this house, Eve is not entitled to this house; jakim prawem? by what right?

5. (= prawidłowość, zasada) law, principle; prawa naturalne/biologiczne/fizyczne natural/biological/physical laws; podlegać prawom przyrody l. natury be subject to the laws of nature.

right; na prawo (= po prawej stronie) on l. to the right; (= w prawą stronę) to the right; w prawo to the right; na prawo i na lewo on the right and on the left; w prawo i lewo right and left; albo w prawo, albo w lewo either right or left.

- mają dom na wsi they have a. own a house in the country

- miał po ojcu warsztat samochodowy he had a. owned a garage left to him by his father

- nasze muzeum ma dużą kolekcję impresjonistów our museum has (got) a large collection of Impressionist paintings

- mam dla ciebie prezent/tę książkę o kotach I’ve got a present/that book about cats for you

- miał wszystkiego dwie pary butów he only had two pairs of shoes

- ubrała się w to, co miała she put on what she had

- nie mam psa I don’t have a. I haven’t got a dog

- nie mamy ani telewizora, ani pralki we have neither a TV nor a washing machine

- wydawnictwo nie ma funduszy na zatrudnienie specjalisty the publishers can’t afford to employ a specialist

- nie mam nic do jedzenia I’ve got nothing to eat, I don’t have anything to eat

- czy oni mają namiot? have they got a tent?, do they have a tent?

- masz scyzoryk? have you got a penknife?

- czy ma pan bagaż? have you got any luggage?

- czy macie gaz? have you got gas?

- mieć coś przy sobie to have sth on one

- masz przy sobie jakieś drobne? have you got any change on you?

- gdzie masz klucze/moją książkę? what have you done with the keys/my book?

- gdzie masz rower? where’s your bike? pot.

- mieć na coś to have money for sth

- miałem tylko na jedno piwo I only had for one beer

- (on) ma na przyjemności, a nie ma na lekarza he has money to spend on pleasures, but he can’t afford a doctor

- nie miał na nowe buty, a co dopiero na samochód he couldn’t afford a pair of new shoes, let alone a car

- mieć za co coś zrobić to have enough money to do sth, to be able to afford to do sth

- nie mieli za co wyjechać na wakacje they didn’t have enough to go on holiday, they couldn’t afford to go on holiday

- nie mają z czego żyć they don’t have enough to live on

- jak masz na imię? what’s your name?

- mam na imię Maria my name’s Maria

- (on) ma na nazwisko Nowak his (sur)name is Nowak

- mieć coś na sobie to have sth on, to be wearing sth

- miał (na sobie) granatowy garnitur he had a blue suit on, he was wearing a blue suit

- na głowie miała kapelusz, na szyi biały szalik she had a hat on her head and a white scarf round her neck

- nie mieć nic na sobie (być gołym) to have nothing on

- mieć kogoś u siebie (gościć) to have sb staying with one

- od tygodnia mamy u siebie teściów we’ve had my in-laws (staying) with us for the past week

- jeśli Legia wygra, mam u ciebie piwo! you owe me a beer if Legia win(s)

- masz!/macie! (weź/weźcie) here!

- macie kanapki, jedzcie! here’s the sandwiches, eat up! pot.

- masz, włóż to na siebie! here, put this on!

- (a) masz! (zadając razy) take that!

- (a) masz za to, że kłamiesz, a masz, a masz! (and) take that for lying! and that! and that! pot.

- masz za swoje! (dobrze ci tak) serves you right!

- ma za swoje, że jest taki naiwny it serves him right for being so naive

- mamy teraz za swoje dobre serce! that’s the thanks we get for being nice a. for all our kindness!

- masz ci (los) a. masz tobie! blast (it)! pot., damn (it)! pot.

- masz ci los, zapomniałam parasola! blast, I’ve forgotten my umbrella!

- masz go/ją/ich! (wyrażające zaskoczenie) just look at him/her/them!

- masz go, jaki mądrala! look at him, Mr Clever Dick! GB pot.

- mieć dwadzieścia lat to be twenty (years old)

- ile ona ma lat? how old is she?

- mieć dwa metry wzrostu/wysokości to be two metres tall/high

- mieć sześć metrów głębokości/szerokości/długości to be six metres deep/wide/long

- pokój ma sześć metrów na pięć the room is six by five metres

- dom będzie miał siedem pięter the house will be seven storeys high a. will have seven storeys

- kilometr ma tysiąc metrów one kilometre is a thousand metres

- pokój ma dwa okna the room has two windows

- miał niebieskie oczy/siwe włosy he had blue eyes/grey hair

- miała dziurawe buty she had holes in her shoes

- kubek ma wyszczerbiony brzeg the mug’s rim is chipped

- miała męża Włocha/inżyniera her husband was Italian/an engineer

- mieć talent/cierpliwość/odwagę to have talent/patience/courage

- nie mieć talentu/cierpliwości/odwagi to lack talent/patience/courage

- mieć takt/rozsądek to be tactful/sensible

- mieć (swoje) wady i zalety to have one’s good and bad points

- zasłony mają kolor wiśni the curtains are cherry red in colour

- działka ma kształt prostokąta a. prostokątny the allotment is rectangular (in shape)

- jej perfumy miały słodkawy zapach/zapach konwalii her scent was sweet smelling/smelled of lily of the valley

- urodę miała po matce, a talent po ojcu her looks came from her mother and her talent from her father

- za całe umeblowanie pokój miał zdezelowany stół the only piece of furniture in the room was a rickety table

- mieć w sobie coś (być interesującym) to have a certain something

- on ma w sobie coś z dziecka/roztargnionego profesora there is something of the child/the absent-minded professor in a. about him

- nie mieć nic do czegoś to have nothing to do with sth

- jej wyjazd nie ma nic do naszych planów her going away has nothing to do with our plans

- marzenia mają to do siebie, że rzadko się spełniają the thing about dreams is that they rarely come true

- miała to do siebie, że zawsze się spóźniała the thing about her was that she was always late

- mieć gorączkę a. temperaturę to have a. be running a temperature

- mieć 39° gorączki to have a temperature of 39 degrees

- mieć złamaną nogę to have a broken leg

- mieć częste bóle głowy to have frequent headaches

- mieć pragnienie to be thirsty

- mieć dobry apetyt to have a good a. hearty appetite

- mieć wadę a. defekt to have a defect

- mieć gumę pot. (w samochodzie) to have a flat pot.

- mam nadzieję, że… I hope that…

- mieć ochotę coś zrobić to feel like doing sth

- miała ochotę płakać she felt like crying

- mieć przekonanie/pewność, że… to be convinced/sure a. certain that…

- mieć kogoś/czegoś dość a. dosyć to have had enough of sb/sth, to be fed up with sb/sth

- mam tego powyżej uszu a. po dziurki w nosie! pot. I’ve had it up to here! pot.

- mieć coś wypisane w oczach a. na czole a. na twarzy to have sth written all over one’s face

- miała winę wypisaną na twarzy she had guilt written all over her face

- to dziecko nie ma matki/ojca this boy/girl has no mother/father

- ona nie ma rodzeństwa she has no brothers or sisters

- ona będzie miała dziecko she’s going to have a. she’s expecting a baby

- miała z nim dwóch synów she had two sons by him

- miał za żonę piekielnicę his wife was a real she-devil a. spitfire

- nie miał do kogo zwrócić się o pomoc he had no-one to turn to for help

- mieć kogoś przy sobie a. obok siebie a. przy boku to have sb at one’s side

- mieć kogoś/coś na uwadze a. na względzie to have sb/sth in mind, to take sb/sth into consideration

- mieć z kimś porachunki to have a bone to pick with sb

- mieć kogoś/coś przeciwko sobie to have sb/sth against one

- miał przeciwko sobie opinię publiczną public opinion was against him

- mieć przyjemność/zaszczyt coś zrobić książk. to have the pleasure/honour to do a. of doing sth

- miałem zaszczyt poznać pańskich rodziców I had the honour of meeting your parents

- mam przyjemność przedstawić państwu naszego gościa I have the pleasure of introducing our guest

- z kim mam przyjemność? książk. to whom do I have the honour of speaking? książk., także iron.

- mieć coś/nie mieć nic przeciwko komuś/czemuś to have something/nothing against sb/sth

- mieć coś do kogoś pot. to have something against sb

- do ciebie nic nie mam I’ve got nothing against you

- mieć coś na kogoś to have the goods a. the dope on sb pot.

- niczego na mnie nie mają they’ve got nothing on me pot.

- mam z nią do pomówienia a. pogadania I need to have a (serious) talk with her

- mieć kogoś nad sobą to have sb above one

- kierownik ma nad sobą dyrektora, a dyrektor – zarząd the manager answers to the director and the director answers to the board

- mieć kogoś pod sobą to be in charge of sb

- (ona) ma pod sobą dwudziestu pracowników she’s in charge of a staff of twenty

- kapral miał pod sobą dziesięciu żołnierzy the corporal had ten men under his command a. under him

- mieć kogoś za sobą (być popieranym) to have sb behind one, to have sb’s backing

- mieli za sobą większość the majority was a. were behind them, they had the majority behind them

- mieć kogoś za głupca to take sb for a fool

- ich zachowanie mam za nieco naiwne I consider their behaviour rather naive

- za kogo pan mnie ma! who do you take me for!, who do you think I am!

- mieć w kimś rywala/sojusznika to have a rival/an ally in sb

- mieć kogoś pot. (być związanym z kimś) to have somebody, to be involved with somebody

- chwalił się, że miał je wszystkie pot. (odbył stosunek) he boasted of having had them all pot.

- płacą tak dużo, że mogą mieć każdego they pay so much they can take on a. hire anyone they like

- mam dobrą komunikację do pracy I’ve got good connections to work

- centrum miasta ma dobrą komunikację z przedmieściami there are good connections from the city centre to the suburbs

- mieć słuszność a. rację to be right

- mieć ciepło/przytulnie to be warm/cosy

- owinęła dziecko szalem, żeby miało ciepło she put a scarf round the baby to keep him/her warm

- mam daleko/blisko do szkoły I have a long way/I don’t have far to go to school

- ty to masz dobrze, nie musisz wstawać o siódmej it’s alright for you, you don’t have to get up at seven (a.m.)

- mieliśmy tu wczoraj burzę/śnieżycę we had a storm/snowstorm here yesterday

- mamy dziś słoneczną pogodę it’s sunny today

- mam dziś kiepski dzień I’m having one of those days (today)

- kłopotów z nim miałam co niemiara I’ve had no end of trouble with him

- co ja z tobą mam? what am I to do with you?

- jest całkiem młoda, chciałaby jeszcze mieć coś z życia she’s still very young, she’d like to get something out of life pot.

- (on) haruje od świtu do nocy i co z tego ma? he slaves away from morning to night, and what does he have to show for it?

- miał przed sobą kilka godzin marszu he had several hours of walking ahead of a. in front of him

- miała przed sobą trudną rozmowę z szefem she had a difficult conversation with the boss ahead of her

- mieć przed sobą przyszłość to have a (bright) future ahead of a. before one

- miał przed sobą karierę he had a brilliant career ahead of a. in front of him

- mieć coś za a. poza sobą to have sth behind one

- ma za sobą trzyletnie doświadczenie he has three years’ experience behind him

- mam już to wszystko za sobą all that is behind me now

- mam co robić, nie nudzę się I’ve got things to do, I don’t sit around

- nie mieć gdzie mieszkać/spać to have nowhere to live/sleep

- nie mam gdzie przenocować I have nowhere to spend the night

- nie mieć kiedy spać/jeść/odpocząć to not have time to sleep/eat/relax

- nie mają kiedy w ścianach wiercić, tylko w niedzielę! of course, they have to drill holes in the wall on a Sunday!

- mieć czas to have time (coś zrobić to do sth)

- nie miałem czasu zająć się twoją sprawą I didn’t have time to deal with your problem

- na napisanie wypracowania macie godzinę you have an hour to write the essay

- nie miałeś mi tu kogo przyprowadzić!? why did you have to bring him/her/them here (of all people)?!

- mieć coś/nie mieć nic do powiedzenia (dużo/mało wiedzieć) to have something/nothing to say (na temat kogoś/czegoś about sb/sth)

- mieć coś/nie mieć nic do powiedzenia a. gadania pot. (o decydującym głosie) to have a say/no say

- ona nie ma w tej sprawie nic do powiedzenia a. gadania she has no say in the matter

- nie mamy już sobie nic więcej do powiedzenia we’ve got nothing more to say to each other

- mieć zły/dobry czas Sport to have a poor/good a. fast time

- mieć pierwsze/dziesiąte miejsce Sport to come first/tenth, to be in first/tenth place

- mam z nią wielką wygodę, sprząta, robi mi zakupy she’s a great help to me: she cleans and does my shopping

- nie masz co narzekać you’ve got nothing to complain about

- nie masz co się denerwować there’s no reason (for you) to get upset

- nie masz czego a. co żałować, film był kiepski you didn’t miss much: the film was hopeless

- w domu nie masz co się pokazywać you’d better not show your face at home pot.

- (on) ma teraz naradę ze swym zastępcą he’s in conference at the moment with his deputy

- mieć sprawę a. proces to be on trial (o coś/o zrobienie czegoś for sth/for doing sth)

- ma sprawę a. proces o zabójstwo/spowodowanie wypadku samochodowego he’s on trial for murder/causing a car accident

- mieć studia a. wyższe wykształcenie to have completed higher education

- mój ojciec miał tylko cztery klasy my father only did four years at school

- miał już zawód i mógł rozpocząć samodzielne życie he’d completed his training and could now start his own life

- miał dwa fakultety he had graduated in two subjects

- mamy drugi tydzień zimy it’s the second week of winter

- którego dziś mamy? what’s the date today?

- mamy dziś pierwszy stycznia/poniedziałek it’s January the 1st/Monday today

- którą masz godzinę? what time do you make it? pot.; what’s the time by your watch?

- mieć kogoś/coś po prawej/lewej stronie to have sb/sth on one’s right/left

- miał przed/za sobą dwóch strażników he had a. there were two guards in front of him/behind him

- masz to zrobić natychmiast! you’re to do it right now!

- co mam zrobić/jej powiedzieć? what am I (supposed) to do/tell her?

- po co się mam wysilać? why should I bother?, why should I make the effort?

- masz tego nikomu nie powtarzać! (and) don’t go repeating a. telling it to anyone!

- i ja mam w to uwierzyć? and you/they want me to a. I’m supposed to believe that?

- mieć coś do zrobienia to have sth to do

- ma obowiązek do spełnienia s/he has a duty to perform

- mam sprawę do załatwienia I’ve got something to sort out

- mamy zaległości do odrobienia we’ve got a backlog of work to catch up on

- miano zburzyć ich dom their house was to be demolished

- samolot miał wylądować w Warszawie, ale… the plane was supposed to land a. have landed in Warsaw, but…

- podobno jutro ma być ładna pogoda it’s supposed to be good a. nice weather tomorrow

- w pozostałej części kraju ma nadal padać in the rest of the country continuing rain is expected

- miała umrzeć w nędzy w wieku czterdziestu lat she was to die in poverty at the age of forty

- przyszłość miała pokazać, że się myli subsequent events were to prove him/her wrong

- jak się miało okazać as things a. it turned out; as it transpired książk.

- i co ja mam z tobą zrobić? what am I (supposed) to do with you?

- jeśli mielibyśmy się nie zobaczyć przed twoim wyjazdem, baw się dobrze in case we don’t see each other before you leave, have a good time

- niech się stanie, co się ma stać let things happen as they will

- właśnie miałem wyjść, kiedy zadzwonił telefon I was just about to leave a. just on the point of leaving when the phone rang

- właśnie miałam powiedzieć to samo I was just about to a. just going to say the same thing

- czy mam przez to rozumieć, że… am I to understand (by that) that…

- mieć coś do sprzedania/zaproponowania to have sth to sell/propose

- choćby a. żeby nie wiem co się miało stać, (to)… no matter what happens a. might happen…

- choćbym a. żebym miał pęknąć a. trupem paść pot. even if it kills me pot.

- mam już napisaną pracę I’ve already written the essay

- miał ukończone wyższe studia he had been to university/college

- czy macie załatwione bilety? have you booked/got the tickets?

- pieniądze mam dobrze schowane I’ve put the money in a safe place

- mam obiecaną podwyżkę I’ve been promised a rise

- miał przykazane trzymać język za zębami he was a. he’d been told to keep his mouth shut pot.

- ona miałaby mi się podobać? you think I find her attractive?

- miałbyś sumienie to zrobić? could you do (something like) that (with a clear conscience)?

- to ma być hotel czterogwiazdkowy? (z dezaprobatą) and you/they call this a. this is supposed to be a four-star hotel?!

- ten grubas to miałbym być ja!? (z niedowierzaniem) is this/that fatso really me? pot.

- pokazał nam skórę tygrysa, którego miał upolować w Afryce (z powątpiewaniem) he showed us the skin of a tiger, which he is supposed to have killed in Africa

- ciotka wyzdrowiała i ma się dobrze auntie has recovered and is doing well

- jak się mają twoi rodzice? how are your parents?

- jak się masz! (powitanie) how are you?; how’s it going? pot.

- mam się dzisiaj lepiej I feel better today

- sprawy mają się nieźle things are working out (quite) well

- jak się rzeczy mają? how do things stand?

- rzecz ma się tak, że… the thing is that…

- jak te dwie wersje mają się do siebie? how do the two versions compare?

- jak to się ma jedno do drugiego? how do the two compare?

- teoria nijak się miała do praktyki the theory was (completely) divorced from practice

- A tak się ma do B, jak C do D a. A i B tak się mają do siebie, jak C i D A is to B like C is to D

- mieli się do siebie jak dzień do nocy they were like chalk and cheese

- mieć się za artystę/człowieka honoru to consider oneself (to be) an artist/a man of honour

- (on) ma się za Bóg wie co pot. he thinks he’s God (almighty) pot.

- miała się za bliską śmierci she thought she was about to a. going to die

- miało się a. dzień miał się ku zachodowi it was getting towards sunset

- sytuacja ma się ku lepszemu the situation is looking better

- ma się na deszcz it looks like rain

- miało się na burzę a storm was brewing, there was thunder in the air

- wiedzieć, jak się rzeczy mają to know how things stand a. are

- winien i ma debit and credit

- zapisać coś po stronie „ma” to enter sth on the credit side

- (już) mam! mieszkaliśmy na tej samej ulicy! I’ve got it! we used to live in the same street!

- mam cię! a. tu cię mam! (złapałem cię, przyłapałem cię) I’ve got you!; got you! pot.

- mam cię, już mi nie uciekniesz! got you, you won’t get away now!

■ ma się rozumieć a. wiedzieć! it a. that goes without saying!

- ma się rozumieć, że przyjdę of course I’ll come

- mieć głowę a. łebpot. (na karku a. nie od parady) to have a good head on one’s shoulders

- on to ma łeb! he’s no fool!

- mieć głowę do interesów to have a good head for business

- nie mam teraz do tego głowy I don’t want to think about it/that now

- mieć kogoś/coś w nosiepot. a. gdzieśeuf. a. w głębokim poważaniueuf. to not care a damn about sb/sth pot.; to not give a monkey’s about sb/sth pot., euf.

- mam to wszystko gdzieś! pot. to hell with it all! pot.

- mieć kogoś/coś w dupie wulg. to not give a shit a. toss GB about sb/sth wulg.

- sie masz! pot. (powitanie) hi! pot.

- jest wielu znanych aktorów there are many well known actors

- nie ma nikogo, kto mógłby to zrobić there’s no one who could do it

- czy jest Bóg, czy go nie ma? does God exist, or not?

- był sobie kiedyś stary król there was a. lived once an old king

- nie było cię jeszcze wtedy na świecie this was before you were born

- kiedy mnie już z wami nie będzie euf. when I am no more a. I am no longer with you euf.

- myślę, więc jestem I think, therefore I am

- być albo nie być to be or not to be

- to dla nas być albo nie być this is our to be or not to be, this is our Waterloo

- nie ma już dla niej ratunku nothing can save her now

- jest wiele powodów do zadowolenia there’s good reason to be happy

- nie ma obaw a. strachu pot. ! no problem! pot., not to worry! pot.

- nie ma powodu do obaw there is no reason a. need to worry

- są sprawy, których nigdy nie zrozumiesz there are (certain) things that you’ll never understand

- nie ma co płakać/gadać it’s no use crying/talking (about it)

- nie ma co żałować (there’s) no need to be sorry

- nie ma co a. czego żałować it’s no great loss

- nie ma czemu się dziwić, że… it’s no surprise a. wonder that…

- nie ma o co się kłócić there’s nothing to quarrel about

- nie ma czym się martwić/czego się bać there’s nothing to worry about/to be afraid of

- nie ma z czego być dumnym (it’s) nothing to be proud of

- nie ma z czego się cieszyć/śmiać there’s nothing to rejoice/to laugh about

- „dziękuję za podwiezienie” – „nie ma za co” ‘thanks for the lift’ – ‘don’t mention it’ a. ‘you’re welcome‘

- „przepraszam, że panu przerwałem” – „nie ma za co” ‘sorry I interrupted you’ – ‘that’s all right’

- już cię/was nie ma! off with you!

- być w pracy/szkole to be at work/at school

- być w teatrze/na koncercie to be at the theatre/at a concert

- teraz wychodzę, ale będę w domu o piątej I’m going out now, but I’ll be home at five

- dzisiaj nie ma go w biurze he’s not in the office today

- w pokoju nikogo nie ma/nie było there is/was no-one in the room

- jest już piąta, a jego jak nie ma, tak nie ma it’s already five, and he’s still not here a. there’s still no trace of him

- „czy jest Robert?” – „nie, nie ma go, jest jeszcze w szkole” ‘is Robert in?’ – ‘no, he’s not, he’s still at school’

- „są jeszcze bilety na ostatni seans?” – „niestety, już nie ma” ‘do you still have tickets for the last showing?’ – ‘sorry, all sold out’

- czy będziesz jutro w domu? ‘will you be at home a. in home tomorrow?’

- kiedy (ona) będzie znowu w Warszawie? when will she be in Warsaw again?

- byłem wczoraj u Roberta/u babci I was at Robert’s/granny’s yesterday, I went to see Robert/granny yesterday

- był przy narodzinach swojej córki he was present at the birth of his daughter

- nigdy nie byłem w Rosji I’ve never been to Russia

- „skąd jesteś?” – „(jestem) z Krakowa/Polski” ‘where are you from?’ – ‘(I’m) from Cracow/Poland’

- „gdzie jesteś?” – „tutaj!” ‘where are you?’ – ‘(I’m) here!’

- „jestem!” (przy odczytywaniu listy) ‘here!’, ‘present’

- będąc w Londynie, odwiedziłem Annę when a. while I was in London I went to see Anna

- biblioteka jest w budynku głównym the library is in the main building

- w jednym pudełku jest dziesięć bateryjek there are ten batteries in a packet

- w domu nie było nic do jedzenia there was nothing to eat at home a. in the house

- co jest w tym pudle? what’s in this box?

- gdzie jest moja książka/najbliższa apteka? where’s my book/the nearest chemist’s?

- co jest dzisiaj na lunch? what’s for lunch today?

- wczoraj na kolację był dorsz there was cod for dinner yesterday

- „dużo masz tych ziemniaków?” – „oj, będzie” pot. ‘got a lot of those spuds?’ – ‘loads’ pot.

- będzie, będzie, więcej się nie zmieści pot. that’s plenty a. that’ll do, there’s no room for any more

- jest godzina druga po południu it’s two in the afternoon a. two p.m.

- nie ma jeszcze szóstej rano it’s not yet six a.m.

- zanim dotrzemy do domu, będzie ósma wieczorem/północ it’ll be eight p.m./midnight by the time we reach home

- był maj it was in May

- to było w grudniu 1999 it was in December 1999

- to było dawno, dawno temu this was a long, long time ago

- jest piękny ranek it’s a fine morning

- jest mroźno/upalnie it’s nippy/hot

- wczoraj był deszcz/mróz it was raining/freezing yesterday

- ciekawe, czy jutro będzie pogoda I wonder if it’s going to be fine tomorrow

- nie pamiętam dokładnie, to było dość dawno temu I can’t really remember, it was some time ago

- z niego jeszcze coś będzie he’ll turn out all right

- co z niego będzie? how will he turn out?, what will become of him?

- będzie z niego dobry pracownik he’ll be a good worker

- kuchmistrz to z ciebie nie będzie you’ll never make a chef

- z tych kwiatów nic już nie będzie these flowers/plants have had it pot.

- z naszych planów/wakacji nic nie będzie nothing will come of our plans/holidays

- nic z tego nie będzie it’s hopeless

- nic dobrego z tego nie będzie nothing good will come of it

- tyle pracy i nic z tego nie ma (he’s done) so much work and nothing to show for it

- koncert/egzamin jest jutro the concert/exam is tomorrow

- zebranie było w sali konferencyjnej the meeting was (held) in the conference room

- jutro nie będzie a. nie ma lekcji there are no classes tomorrow

- był do ciebie telefon there was a phone call for you

- czy były do mnie jakieś telefony? has anyone called me?

- był wypadek w kopalni there was an accident in the mine

- co będzie, jeśli nie zdasz egzaminu? what’s going to happen if you fail the exam?

- co będzie, jeśli ktoś nas zobaczy? supposing a. what if someone sees us?

- nie martw się, wszystko będzie dobrze don’t worry, it’ll be a. it’s going to be fine

- w życiu bywa rozmaicie you never know what life may bring

- opowiedziałem jej wszystko, tak jak było I told her everything just as it happened

- co ci/jej jest? what’s the matter with you/her?

- coś mi/jemu jest something’s the matter with me/him

- czy jemu coś jest? is anything the matter with him?

- nic mu nie będzie, to tylko przeziębienie he’ll be fine, it’s only a cold

- być na weselu/zebraniu to be at a wedding/meeting

- wczoraj byliśmy na przyjęciu we were at a reception yesterday

- być w liceum/na uniwersytecie to be at secondary school/at university

- być na studiach to be a student a. at college

- być na prawie/medycynie to study law/medicine

- był na trzecim roku anglistyki he was in his third year in the English department

- być na kursie komputerowym to be on a computer course

- być na wojnie to go to war

- być pierwszym/drugim to be the first/second to arrive

- był na mecie trzeci he came third

- czy był już listonosz? has the postman been a. come yet?

- być pod urokiem/wrażeniem kogoś/czegoś to be charmed/impressed by sb/sth

- być pod wpływem kogoś/czegoś to be under the influence of sb/sth

- prowadzić samochód, będąc pod wpływem alkoholu to drive while under the influence of alcohol

- być w ciąży to be pregnant

- być w dobrym/złym humorze to be in a good/bad mood

- nie być w nastroju do zabawy not to feel like going out a. partying

- być w doskonałej formie to be in excellent form a. in fine fettle

- być w strachu to be scared

- być w rozpaczy to be in despair

- bądźmy dobrej myśli let’s hope for the best

- jestem przed obiadem I haven’t had my lunch yet

- jestem już po śniadaniu I’ve already had breakfast

- był siedem lat po studiach he had graduated seven years earlier

- być po kielichu/po paru kieliszkach pot. to have had a drop/a few euf.

- być na diecie to be on a diet

- być na kaszce a. kleiku to be on a diet of gruel

- być na emeryturze/rencie to be on a pension

- sukienka jest do kolan the dress is knee-length

- wody było do kostek the water was ankle-deep

- firanka była do połowy okna the net curtain reached halfway down the window

- chwila nieuwagi i było po wazonie one unguarded moment and the vase was smashed to pieces

- jest już po nim/nas! it’s curtains for him/us! pot.

- jeszcze chwila i byłoby po mnie another instant and it would have been curtains for me a. would have been all up with me pot.

- być nauczycielem/malarzem to be a teacher/painter

- kiedy dorosnę, będę aktorem when I grow up, I’ll be an actor

- być Polakiem/Duńczykiem to be Polish/Danish

- borsuk jest drapieżnikiem the badger is a predator

- nie bądź dzieckiem! don’t be childish a. such a child!

- jestem Anna Kowalska I’m Anna Kowalska

- „cześć, to ty jesteś Robert?” – „nie, jestem Adam” ‘hi, are you Robert? a. you’re Robert, are you?’ – ‘no, I’m Adam’

- co to jest – ma cztery nogi i robi „miau”? what (is it that) has four legs and says ‘miaow’?

- była wysoka/niska she was tall/short

- jest autorką cenioną przez wszystkich she’s an author appreciated by all a. everybody

- mój dziadek był podobno bardzo przystojnym mężczyzną my grandfather is said to have been a very handsome man

- wciąż jest taka, jaką była za młodu she’s still her old self

- kwiaty były żółte i czerwone the flowers were yellow and red

- pizza była całkiem dobra the pizza was quite good

- pojemnik był z drewna/plastiku the container was made of wood/plastic

- z tych listewek byłby ładny latawiec these slats could make a fine kite

- wszystko to były jedynie domysły it was all only conjecture

- czyj jest ten samochód? whose car is this?, who does this car belong to?

- ta książka jest jej/Adama this book is hers/Adam’s, this is her/Adam’s book

- żona była dla niego wszystkim his wife was everything to him

- nie naśladuj innych, bądź sobą don’t imitate others, be yourself

- ta zupa jest zimna this soup is cold

- Maria jest niewidoma Maria is blind

- jesteś głodny? are you hungry?

- Robert jest żonaty/rozwiedziony Robert is married/divorced

- są małżeństwem od dziesięciu lat they’ve been married for ten years

- bądź dla niej miły be nice to her

- bądź tak dobry a. uprzejmy would you mind

- bądź tak miły i otwórz okno would you mind opening the window?

- czy byłaby pani uprzejma podać mi sól would you be kind enough a. would you be so kind as to pass me the salt?

- nie bądź głupi! don’t be a fool!

- cicho bądź! be quiet!

- być w kapeluszu/kaloszach/spodniach to be wearing a hat/rubber boots/trousers

- była w zielonym żakiecie/czarnym berecie she was wearing a green jacket/black beret, she had a green jacket/black beret on

- być za kimś/czymś (opowiadać się) to support sb/sth, to be for sb/sth

- byłem za tym, żeby nikomu nic nie mówić I was for not telling anyone anything

- dwa razy dwa jest cztery two times two is four

- ściany pokoju były pomalowane na różowo the walls of the room were painted pink

- dzieci, które są maltretowane przez rodziców children who are abused by their parents

- tak jest napisane w gazecie that’s what it says in the paper

- samochód będzie naprawiony jutro the car will be repaired by tomorrow

- to musi być zrobione do czwartku this must be done by Thursday

- sukienka była uszyta z czarnej wełenki the dress was made of black wool

- będzie pamiętał a. pamiętać tę scenę przez cały życie he will remember this scene all his life

- będziemy długo go wspominali a. wspominać we shall a. will long remember him

- co by się było stało, gdyby nie jego pomoc what would have happened if it hadn’t been for his help

- byłaby spadła ze schodów (omal nie) she almost fell down the stairs

- byłbym zapomniał! zabierz ze sobą śpiwór I almost a. nearly forgot! take a sleeping bag with you

- jest dopiero wpół do ósmej it’s only half past seven

- nie było co jeść there was nothing to eat

- za ciepło będzie ci w tym swetrze you’ll be too hot in this jumper

- byłoby przyjemnie zjeść razem obiad it would be nice to have lunch together

- wychodzić po zmierzchu było niebezpiecznie it was dangerous going out after dark

- nie kupić tego mieszkania będzie niewybaczalnym błędem not to buy that a. the flat would be an inexcusable mistake

- z chorym było źle/coraz gorzej the patient was bad/getting worse

- z dziadkiem jest nienajlepiej grandfather is poorly

- wszystko będzie na niego he’ll get all the blame

- żeby nie było na mnie I don’t want to get the blame

- na imię było jej Maria her name was Maria

- było dobrze po północy it was well after midnight

- będzie z godzinę/trzy lata temu an hour or so/some three years ago

- będzie kwadrans jak wyszedł he must have left fifteen minutes or so ago, it’s been fifteen minutes or so since he left

- do najbliższego sklepu będzie ze trzy kilometry it’s a good three kilometres to the nearest shop

- nie ma tu gdzie usiąść there’s nowhere here to sit

- w tym mieście na ma dokąd pójść wieczorem there’s nowhere to go at night in this town

- nie ma komu posprzątać/zrobić zakupy there’s no-one to clean/to do shopping

- nie ma z kim się bawić there’s no-one to play with

- trzeba było coś z tym zrobić something had to be done about it

- trzeba było od razu tak mówić why didn’t you say so in the first place?

- czytać można było tylko przy świecach one could read only by candlelight

- jest gorzej niż można było przypuszczać it’s worse than might have been expected

■ bądź zdrów! (pożegnanie) goodbye!, take care!

- być bez forsy/przy forsie pot. to be penniless/flush pot.

- być do niczego (bezużyteczny) [osoba, przedmiot] to be useless a. no good; (chory, słaby) [osoba] to be poorly a. out of sorts

- być może perhaps, maybe

- być może nam się uda perhaps we’ll succeed

- być może a. może być, że… it may happen that…

- być niczym [osoba] to be a nobody

- znałem ją, kiedy jeszcze była nikim I knew her when she was still a nobody

- być przy nadziei a. być w poważnym a. odmiennym a. błogosławionym stanie książk. to be in an interesting condition a. in the family way przest.; to have a bun in the oven euf., pot.

- było nie było (tak czy owak) when all’s said and done, after all; (niech się dzieje co chce) come what may, be that as it may

- było nie było, to już ćwierć wieku od naszego ślubu when all’s said and done a. after all, it’s twenty-five years since we got married

- było nie było, idę pogadać z szefem o podwyżce come what may, I’m going to the boss to talk about a rise

- było siedzieć w domu/nie pożyczać mu pieniędzy pot. serves you right, you should have stayed at home/shouldn’t have lent him money

- było nic mu nie mówić you should have told him nothing

- co będzie, to będzie whatever will be, will be

- co było, to było let bygones be bygones

- co jest? pot. what’s up? pot.

- co jest, do jasnej cholery? dlaczego nikt nie otwiera? what the hell’s going on? – why doesn’t anyone open the door? pot.

- co jest? przyjacielowi paru groszy żałujesz? what’s wrong? – can’t spare a friend a few pence? pot.

- coś w tym jest a. coś w tym musi być there must be something in it

- coś w tym musi być, że wszyscy dyrektorzy będą na tym zebraniu there must be something in it, if all the directors are going to the meeting

- jakoś to będzie things’ll a. it’ll work out somehow pot.

- nie ma co a. rady oh well

- nie ma co, trzeba brać się do roboty oh well, time to do some work

- nie ma co! well, well!

- mieszkanie, nie ma co, widne i ustawne well, well, not a bad flat, airy and well laid out

- ładnie się spisałeś, nie ma co! iron. well, well, you’ve done it now, haven’t you!

- nie ma (to) jak kuchnia domowa/kieliszek zimnej wódki nothing beats a. you can’t beat home cooking/a glass of cold vodka

- nie ma (to) jak muzyka klasyczna give me classical music every time

- nie ma to jak wakacje! there’s nothing like a holiday!

- nie może być! (niedowierzanie) I don’t believe it!, you don’t say!

- niech będzie! oh well!

- niech ci/wam będzie! have it your own way!

- niech mu/jej będzie! let him/her have his/her own way!

- niech tak będzie! (zgoda) so be it!

- tak jest! (owszem) (that’s) right!

- „to jest pańskie ostatnie słowo” – „tak jest, ostatnie” ‘is that your final word?’ – ‘yes, it is’, ‘that’s right’

- tak jest, panie pułkowniku/generale! Wojsk. yes, sir!

- to jest książk. that is, that is to say

- główne gałęzie przemysłu, to jest górnictwo i hutnictwo the main branches of industry, that is (to say) mining and metallurgy

* * *

* * *

jestem jesteś są; będę będziesz bądź

1. (= znajdować się w jakimś stanie l. miejscu) be; (= istnieć) exist, be there; być na diecie be on a diet; być na emeryturze be retired; jestem po robocie I'm finished l. done with work (for today); pewnego razu był sobie król... once upon a time there lived a king...; w ogrodzie były róże there were roses in the garden; w Galaktyce są miliardy gwiazd there are billions of stars in the Galaxy; ile ich jest? how many of them are there?; być w kinie be at the theater; być na wycieczce be on a trip; być w Warszawie be in Warsaw; być u babci na wsi be at grandma's house in the country; być z kimś sam na sam be one on one with sb; od świtu jestem na nogach I have been on my feet all day; Ewa jest na ostatnich nogach Eva is ready to drop l. dead on her feet; jesteś na drodze do zawału you are on the road to a heart attack; wszystko jest na swoim miejscu everything is in its place; to było nie na miejscu that was out of line; być na ustach całego miasteczka be on the lips of everyone in town; być jedną nogą na tamtym świecie have one foot in the grave; co dzisiaj będzie na obiad? what's for supper today?; wszystko jest pod ręką we have everything right at hand; być u steru przen. be at the wheel; no to jestem w domu (= zrozumiałem) that hits home; być w latach l. w leciech be up in one's years; być w sile wieku be in one's prime; być w opałach be in a bind; teraz wszystko jest w twoich rękach now everything is in your hands l. up to you; być w siódmym niebie be in seventh heaven; być w swoim żywiole be in one's element; być na zebraniu be at a meeting; być na wojnie be (fighting) in a war; być na studiach be at college; być na anglistyce be in the English Department; nigdy nie byłem w Chicago I've never been to Chicago; Adam jest pod pantoflem swojej żony Adam is henpecked; być nie w sosie be in a bad mood; jest gaz i woda we have gas and water; jestem takiego samego zdania I'm of the same opinion; jestem dobrej myśli I'm hoping for the best; jest mi u ciebie tak dobrze I feel so good at your place; jest mi głupio I feel stupid; to jest do niczego it's no good; być górą be on top; to nie jest czas po temu this is not the time for that; to nie jest mi na rękę this is inconvenient (for me); to nie jest po mojej myśli that's not what I intended l. what I had in mind; jestem pod wrażeniem I'm impressed; jestem bez pieniędzy I'm broke; jestem w ciąży I'm pregnant; Ewa jest przy nadziei przest. Eva is in the family way; jestem na służbie I'm on duty; byliśmy na spacerze we were taking a walk; dobrze wiesz, że jesteś na mojej łasce you know fully well that you're at my mercy; czy jesteś w stanie mnie zrozumieć? are you able to understand me?; jestem w dobrym humorze I'm in a good mood; byliśmy w kłopocie, co zrobić z... we couldn't figure out what to do with...; Ewa przez moment była w rozterce for a moment Ewa was in a dilemma; Ewa jest z Adamem w przyjaźni Ewa is friends with Adam; po czyjej jesteś stronie? whose side are you on?; Adam jest w porządku Adam is OK l. alright; to nie jest w moim guście that's not my style; jestem na bakier z gramatyką I haven't a clue about grammar; z teściową jestem na złej stopie I'm on bad terms with my mother-in-law; z prezesem jestem na ty I'm on a first name basis with the president; jestem za reformą I'm for the reform; oni są z sobą za pan brat they are on familiar terms; jestem z Ewą po słowie przest. I'm engaged to Eve.

2. ( część orzeczenia imiennego) jestem studentem I am a student; byłam piosenkarką I was a singer; będę generałem I will be a general; ta dziewczyna jest ładna that girl is pretty; samochód jest ojca that's father's car; ten długopis nie jest mój this pen isn't mine; bądź zdrów! get well!; jesteś dla mnie niczym! you mean nothing to me; on nie był sobą he wasn't himself; dwa razy dwa jest cztery two plus two is l. equals four.

3. ( w zdaniach bezosobowych) (= zdarzać się) jest piękny dzień it's a beautiful day; był kwiecień it was April; było to dość dawno it was l. happened quite a long time ago; był do ciebie telefon you had a call; było już późno it was getting late; nie ma co jeść there's nothing to eat; będzie z godzinę temu, jak... it's been an hour since...; a co będzie ze mną? what will happen to me?; ciekaw jestem, co z niego będzie I'm curious (about) what will become of him; jeżeli tak jest if it is so; być może maybe, perhaps; co będzie, to będzie come what may; co było, to było let bygones be bygones; jakoś to (w końcu) będzie thing's will turn out fine (in the end); co ci jest? what's wrong l. the matter with you?; z tej mąki nie będzie chleba it's hopeless; nie może być that's impossible; jest już po nim it's too late for him; he's done for; he's a goner l. a has-been; co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr what's done is done; tak jest! exactly!, precisely!, that's right; wojsk. yes, sir!; to jest (= czyli) that is; było nie było whatever happens; no matter what (happens).

czasownik posiłkowy

1. tylko będę będziesz itd. ( w formach czasu przyszłego) will (be); będę pamiętał o tym I'll remember that; dzieci będą w ogrodzie the kids will be in the garden; będziemy śpiewać kolędy we're going to sing carols.

2. ( w formach strony biernej) dom był sprzedany za... the house was sold for...; jesteś obserwowany you are being watched; droga jest już naprawiona the road has been repaired.

- tylko raz only once

- zrobić coś raz/dwa razy/trzy razy to do sth once/twice/three times

- setki razy hundreds of times

- dwa razy większy/droższy twice as big/expensive

- trzy/dziesięć razy szybszy three/ten times as fast a. faster

- dwa razy więcej osób/czasu twice as many people/as much time

- sprzedał dom trzy razy drożej, niż kupił he sold the house for three times the price he paid for it

- półtora raza więcej wypadków niż rok temu one and a half times more accidents than last year

- podróż trwała kilka razy dłużej niż zwykle the journey lasted several times as long as usual

- sto a. tysiąc a. milion razy lepszy/większy przen. way better/bigger

- zrobiłbym to sto razy lepiej I’d do it way a. a hundred times better

- jest tysiąc razy przystojniejszy od brata he’s way more handsome than his brother

- choć a. chociaż raz chciałbym… just for once I’d like to…

- ile razy? how many times?

- ile razy mam powtarzać? how many times do I have to repeat myself?

- ile razy go widzę, zawsze wygląda na zadowolonego whenever I see him he looks happy, every time I see him he looks happy

- ileż to razy próbowałem go przekonać! how many times have I tried to convince him?

- to się zdarzyło już tyle razy, że… it already happened so many times that…

- pierwszy/drugi/ostatni raz a. po raz pierwszy/drugi/ostatni for the first/second/last time

- zawsze kiedyś jest ten pierwszy raz there’s always a first time

- kolejny raz a. po raz kolejny once again

- po raz ostatni widziałem go w… I last saw him in…

- kiedy z nim ostatni raz rozmawiałem… when I last talked to him…

- zrobiłem to po raz pierwszy i ostatni a. pierwszy i ostatni raz I did it for the first and (the) last time

- po raz setny a. nie wiem który for the umpteenth time pot.

- zrobić coś jeszcze raz a. raz jeszcze to do sth once more a. one more time

- nie raz (i nie dwa) more than once

- nie raz chodziliśmy tam razem we’ve been there together more than once

- raz czy dwa a. raz i drugi once or twice

- rozmawiałem z nim raz czy dwa I’ve talked to him once or twice

- ani razu not (even) once

- ani razu o niej nie wspomniał he never once mentioned her

- raz/dwa razy/trzy razy na godzinę once/twice/three times an hour

- raz na rok a. do roku once a year

- raz na sto lat once every one hundred years

- raz na dzień a. dziennie once a day

- raz na jakiś czas (every) once in a while

- coś takiego zdarza się tylko raz w życiu something like this happens only once in a lifetime

- raz na zawsze once and for all

- powiedziałem mu raz na zawsze, że… I told him once and for all that..

- było raz ciepło, raz zimno it was first warm and then cold

- wiodło im się raz lepiej, raz gorzej they had their ups and downs

- wiało raz z północy, to znowu z północnego wschodu the wind was changing from north to north-east

- raz po raz a. raz za razem (bez przerwy) over and over (again); (co jakiś czas) every now and then

- raz po raz spoglądał na zegarek every now and then he looked at his watch

- tym razem this time

- tym razem ci daruję I’ll let you off this time

- następnym razem a. na drugi raz next time

- następnym razem, kiedy go zobaczysz… next time you see him…

- poprzednim a. ostatnim razem the last time

- poprzednim razem, kiedy tu był… the last time he was here

- za pierwszym/drugim razem the first/second time round

- zdałem za trzecim razem I passed the test the third time round

- za każdym razem each a. every time

- trafiał za każdym razem he hit the target every time

- za każdym razem, kiedy go widzę… every time I see him…

- w takich razach in such cases

- w razie pożaru/wypadku in case of fire/accident

- w razie potrzeby if need be

- w razie, gdyby coś się stało/ktoś pytał in case something happens/somebody asks

- w razie czego if anything happens

- innym razem some other time

- pewnego a. jednego razu one day

- w każdym (bądź) razie in any case, anyway

- jest najlepszy, a w każdym razie tak uważa he’s the best, that’s what he thinks anyway

- w najgorszym/najlepszym razie at (the) worst/at best

- w przeciwnym razie otherwise

- w takim razie in that case

- w żadnym razie (nigdy) never; (pod żadnym pozorem) under no circumstances; (bynajmniej) by no means

- on w żadnym razie się nie zgodzi he will never agree

- proszę w żadnym razie z nimi nie rozmawiać you must not under any circumstances talk to them

- w żadnym razie nie uważam się za eksperta I don’t consider myself an expert by any means

- raz, dwa, trzy one, two, three

- raz byłem świadkiem ich kłótni once I saw them arguing

- była sobie raz królewna once upon a time there was a princess

- chciałbym, żeby to się już raz skończyło! I’d like it to be over at last

- jak już raz coś obiecam, to dotrzymuję słowa once I promise something I always keep my word

- jak już raz zaczniesz… once you start…

- nie zrobiłem tego, raz, że nie miałem czasu a dwa, że mi się nie chciało I didn’t do it, for one thing because I had no time, and for another because I didn’t feel like it

- jeden razy dwa one times two

- trzy razy pięć równa się piętnaście three times five is fifteen

- (jak) na razie nie ma niebezpieczeństwa there’s no danger at the moment

- „jak idzie?” – „na razie dobrze” ‘how is it going?’ – ‘so far, so good’

- na razie! (pożegnanie) see you later!

- no to na razie, chłopaki! see you, guys!

- od razu go poznał he recognized him right away

- od razu wiedziałem, że tak będzie I always knew it would be like that

■ zrobić coś raz, dwa a. raz-raz to do sth in no time

- raz się żyje! you only live once

- jak raz zadzwonił telefon pot. at that very moment the telephone rang

- w sam raz dla kogoś perfect for sb

- praca w sam raz dla informatyka the right kind of a. a perfect job for a computer expert

- spodnie były w sam raz the trousers fitted perfectly

- polskie/obce słowo a Polish/foreign word

- proste/banalne słowa simple/banal words

- słowa otuchy/skargi words of encouragement/complaint

- słowa prawdy the truth

- powiedzieć komuś kilka a. parę słów prawdy to tell sb a few home truths

- powiedzieć komuś kilka słów do słuchu to give sb a piece of one’s mind

- dobór słów the choice of words

- oszczędność słów economy of words

- znaczenie słowa the meaning of a word

- poznawać nowe słowa to learn new words

- brak mi słów, żeby wyrazić swoją wdzięczność/moje oburzenie I’m at a loss for words to express my gratitude/my outrage

- chwytać a. łapać kogoś za słowa to trip sb up

- starannie dobierać a. odmierzać słowa to choose one’s words very carefully

- połykać słowa to mumble

- nie przebierać w słowach to not mince one’s words

- opowiadać coś własnymi słowami to relate sth in one’s own words

- rozumieć się w pół słowa to understand one another instantly

- od słowa do słowa zgadało się, że chodziliśmy do tej samej szkoły one thing led to another and it turned out that we went to the same school

- przejść od słów do czynów to move from words to action

- czyny przemawiają głośnej niż słowa actions speak louder than words

- skończyło się na słowach it was just talk

- ująć coś w słowa to express sth in words

- wpaść komuś w słowo to interrupt sb in mid-sentence

- wepchnąć komuś słowa w gardło to make sb swallow their words

- słowa grzęzną mu/jej w gardle he/she chokes on words

- nie lubię wielkich słów I don’t like big talk

- w krótkich słowach a. w paru słowach podsumowała dyskusję she summed up the discussion briefly a. in a few words

- w liście nie było ani słowa o pieniądzach in the letter there was no mention of money

- wyszedł bez słowa he left without saying a word

- czy mogę zamienić z tobą kilka słów? may I have a word with you?

- pozwól na słowo come here, I’d like to have a word with you

- mam do ciebie słowo there’s something I’d like to tell you

- słowo mówione/drukowane/pisane the spoken/printed/written word

- żywe słowo live words

- mieć dar słowa to have the gift of the gab; to have kissed the blarney stone pot.

- mistrz słowa a master of words

- wolność słowa freedom of speech

- słowo wiążące Teatr a linking commentary

- dać/złamać słowo to give/break one’s word

- dotrzymać słowa to keep one’s word

- trzymać kogoś za słowo to take sb at his word

- ręczyć za coś słowem to swear by sth

- uwierzyć komuś na słowo to trust sb’s word

- „nikomu nie powiesz, słowo?” – „słowo” ‘you won’t tell anybody, promise?’ – ‘promise’

- być z kimś po słowie przest. to be engaged to sb

- zwrócić komuś słowo przest. to break the engagement

- słowo honoru! I swear!, I’m giving you my word of honour!

- obiecuję zwrócić tę książkę pod słowem honoru I promise on my honour to return this book

- ten guzik/ta półka trzyma się tylko na słowo honoru pot., przen. this button/shelf is hanging on by a prayer

- wierzę ci na słowo I’ll take your word for that

- słowo daję, widziałam go na własne oczy believe me, I saw him with my very own eyes

- no, słowo daję! nie przesadzaj! pot., iron. my foot! stop exaggerating!

- masz rację, święte słowa you’re right, wise words

- moje słowa puszczał mimo uszu he turned a deaf ear to what I said

- wspomnisz moje słowa mark my words!

- „muzyka i słowa…” ‘music and lyrics by…’

- muzyka do słów znanej poetki music to the words by a well-known poet

- w połowie piosenki zapomniałam słów in the middle of the song I forgot the lines

- □ słowo boże Relig. word of God

- słowo wstępne preface, foreword

■ usłyszeć od kogoś dobre słowo to hear a kind word from sb

- być spragnionym dobrego słowa to long for a kind word

- nie można złego słowa o nim powiedzieć you can’t praise him enough, you can’t find a bad word to say about him

- jednym słowem in a word

- ostatnie słowo skazańca a convict’s last words

- nie będę czekał dłużej niż miesiąc, to moje ostatnie słowo I will not wait longer than a month, that’s final

- czy to twoje ostatnie słowo (w tej sprawie)? is that your last word (on the matter)?

- ten artysta nie powiedział jeszcze swojego ostatniego słowa this artist hasn’t said his last word yet

- ostatnie słowo techniki the last word in technology

- powtórzyć coś słowo w słowo to repeat sth word for word a. verbatim

- słowo się rzekło, kobyłka u płotu przysł. you can’t go back on your word now

- moc moralna/wewnętrzna/duchowa a moral/an inner/a spiritual power

- nadzieja dodaje ludziom mocy hope gives people power

- z (całą) mocą strongly, wholeheartedly

- z całej mocy with all one’s might; with might and main książk.

- moc sztormu/wybuchu the force of the storm/explosion

- oślepiająca moc reflektorów the dazzling effect of searchlights

- lecznicza moc ziół the therapeutic effect a. power of herbs

- magiczna moc kamieni the magic power of stones

- moc czyjegoś autorytetu the power of sb’s authority

- moc opiekuńcza protective power

- odczyniać złe moce to repel the powers of evil

- przywoływać dobre moce to summon (up) the powers of good

- moc sprawcza a prime mover

- wiara w moc sprawczą Boga a belief in God’s power

- niepokoi mnie rosnąca moc oddziaływania mediów I’m disturbed by the increasing power of the media’s influence

- moc dekretu/dokumentów the legal validity of a decree/documents

- ustawa niedługo nabierze mocy the resolution will soon become legally enforceable

- wydano dekret z mocą ustawy a decree having the force of law has been issued

- moc wsteczna retroaction

- pozostawać/utrzymywać się w mocy to be/remain in force

- moce produkcyjne/przerobowe/wydobywcze productive/processing/mining capacity

- moc alkoholu/herbaty/kawy/kwasu the strength of alcohol/tea/coffee/acid

- moc tkaniny/materiału the strength of fabric/material

- dodatki do betonu zwiększają jego moc additives to concrete increase its strength

- moc elektrowni/reaktora the power of a power plant/a reactor

- moc żarówki (light) bulb wattage

- silnik o znacznej mocy a powerful engine

- moc ludzi a lot a. a (whole) host of people

- moc pozdrowień/życzeń my best regards/wishes

- moc spraw/kłopotów a lot a. a (whole) host of affairs/problems

- □ moc prawna Admin. force of law

■ być w czyjejś mocy książk. to be in sb’s power

- na a. z mocy czegoś książk. on the strength of sth

- robić (wszystko), co w czyjejś a. ludzkiej mocy książk. to do everything in one’s power

- wszystko/sprawa/decyzja leży w czyjejś mocy książk. everything/the matter/the decision is (with)in sb’s power

* * *

* * *

mogę możesz mógł mogła mogli

1. (= być w stanie) can ( coś zrobić do sth); be able ( coś zrobić to do sth); be capable ( coś zrobić of doing sth); nie móc czegoś zrobić be unable to do sth; nie móc przestać o czymś myśleć can't get sth out of one's head; nie móc się komuś/czemuś oprzeć find sb/sth irresistible; jeśli tylko możesz if you possibly can; gdybym tylko mógł if only I could; będzie mógł wam pomóc he will be able to help you; nie możemy sobie na to pozwolić we cannot afford it; szkoda, że nie możesz przyjść it is a pity that you can't come; kto mógł coś takiego zrobić? who could have done a thing like that?; staram się jak mogę I'm doing my best, I'm doing the best I can; nie mogę zaprzeczyć, że... I don't l. can't deny (that)...; nie mogę się z tym nie zgodzić I can't quarrel with that; dziękuję, (ale) już nie mogę ( odmowa poczęstunku) I couldn't; no, thanks, I'm full; mógłby być twoim ojcem he is old enough to be your father; może być albo jeden, albo drugi either will do; tak nie może być! that will never do!; może być? is it OK?; chcieć to móc where there's a will there's a way.

2. (= być uprawnionym, mieć pozwolenie) be permitted l. allowed ( coś zrobić to do sth); can ( coś zrobić do sth); czy mogę wyjść wcześniej? may l. can I leave early?; możesz robić, co chcesz you can do whatever you like l. want; możesz iść do domu you can go home, it's OK for you to go home; kiedy będziemy mogli ją zobaczyć? when do we get to see her?

3. (nadaje odcień prawdopodobieństwa, możliwości) can, may; czego ona może chcieć? what can she want?; mógł zostać porwany he could have been kidnapped; to nie może być ona it couldn't be her; to mógł być ktoś inny it could have been someone else.

4. (w prośbach, ofertach pomocy, wykrzyknieniach) can, may; jeśli mogę if I may; czy mógłbym... is it l. would it be all right if I...; czy mogę z tobą porozmawiać? can I talk to you?; w czym mogę pomóc? (how) can I help you?; mogę prosić o otwarcie okna? would you mind opening the window?; czy mógłbyś to powtórzyć? could you say it again?; czy mogę prosić o sól? could you pass the salt?; czy mogę prosić o uwagę? can l. could I have your attention?; ja nie mogę! pot. ( reakcja na coś irytującego) gimme a break!, give me strength!

5. ( wyraz pretensji) can, may; mógłby przynajmniej przeprosić he might at least apologize; mogła przynajmniej zadzwonić she could l. might at least have called; jak mogłeś (mi to zrobić)? how could you (do this to me)?

- radio nie działało, chociaż baterie były dobre the radio wasn’t working even though the batteries were still good

- mieć dobre zdrowie a. cieszyć się dobrym zdrowiem to be healthy a. in good health

- to dobry środek na przeziębienie it’s a good remedy for colds

- pochodzić z dobrej rodziny a. z dobrego domu to come from a good family

- dobre dziecko a good a. well-behaved child

- dobre maniery a. obyczaje good manners

- liczą się dobre maniery good manners count

- ze względu na dobre obyczaje sprawie nie nadano rozgłosu to spare (any) embarrassment the case was hushed up

- w dobrym stylu in good style

- przynoszenie gospodyni kwiatów wciąż jest w dobrym stylu a. tonie it’s still good form to give the hostess flowers

- dobry gust a. smak good taste

- w dobrym guście [ubiór, makijaż, wnętrze] in good taste

- zmierzać ku dobremu to be going a. heading in the right direction

- wszystkiego dobrego all the best

- wszystkiego najlepszego best wishes

- wszystkiego najlepszego z okazji a. w dniu urodzin Happy Birthday!

- wszystkiego dobrego/najlepszego z okazji świąt (Bożego Narodzenia) Merry a. Happy Christmas!

- wszystkiego dobrego/najlepszego z okazji Nowego Roku Happy New Year!

- surowe warzywa i owoce są dobre dla zdrowia raw fruit and vegetables are good for your health

- zrobić coś dobrego dla kogoś to do sb a good turn

- zmiana na lepsze a change for the better

- zmienić się na lepsze to change for the better

- nie martw się, teraz wszystko zmieni się na lepsze don’t worry, everything will get better a. improve from now on

- wyjść komuś/czemuś na dobre to do sb/sth good

- nie okazywał strachu, co zwykle wychodziło mu na dobre he never showed any fear, which usually paid off

- zmiana pracy nie wyszła mu na dobre changing jobs didn’t do him any good

- nic dobrego z tego nie wyjdzie a. nie będzie no good will come (out) of it

- nie wróżyć nic dobrego to not augur well

- mina ojca nie wróżyła nic dobrego the expression on father’s face didn’t augur well

- nie wróżył sobie nic dobrego po tej rozmowie he didn’t expect anything good to come out of the talk

- w najlepszym razie a. wypadku at best

- wełna/drewno w dobrym/najlepszym gatunku the good/best quality wool/timber

- dobry gatunek wina good wine

- to nie jest dobry/najlepszy moment it’s not a good time/the most suitable moment

- jest teraz dobry czas na żniwa this is a good time for the harvest

- każdy pretekst jest dobry any excuse will do

- może to będzie dobre zamiast młotka? maybe this will do instead of a hammer?

- gorączka spadła, to dobry znak his/her temperature’s gone down, that’s a good sign

- dobre chęci a. zamiary good intentions

- mimo najlepszych chęci, nie udało mi się tego zrobić try as I might, I couldn’t do it

- mieć dobre serce to be kind-hearted

- był dobry dla zwierząt he was good to animals

- bądź tak dobry i podaj mi książkę would you (be so kind as to) pass me that book?

- zasługiwać na lepsze traktowanie to deserve better (treatment)

- dobrym traktowaniem zdobędziesz ich zaufanie you’ll gain their confidence by treating them well

- radzę ci po dobremu – oddaj pieniądze I’m telling you for your own good – give back the money

- poszukać sobie lepszego fachu to look for a better trade a. profession

- dobry lekarz/nauczyciel a good doctor/teacher

- być dobrym z francuskiego to be good at French

- być lepszym z matematyki niż z historii to be better at maths than history

- być dobrym w tenisie/siatkówce to be good at tennis/volleyball

- być dobrym w swoim fachu to be good at one’s job a. trade

- dobre oceny good marks

- cieszyć się dobrą sławą to have a good reputation

- przedstawić a. ukazać kogoś/coś w dobrym/w najlepszym świetle to show a. present sb/sth in the best light

- znać swoje dobre strony to know one’s strengths

- dać się poznać od dobrej/najlepszej strony to reveal a. show one’s good side/one’s finest qualities

- ta tenisistka ma dobre notowania this tennis player has a high rating

- mam ochotę na coś dobrego I feel like something (really) tasty

- ocena dobra/bardzo dobra B/A

- dyplom z oceną bardzo dobrą a first class degree

- czekał na nią dobrą godzinę he waited for her for a good hour

- schudł dobre pięć kilo he’s lost a good five kilos

- świat nie dzieli się na dobrych i złych the world isn’t just made up of the good and the bad

- tłumaczyć komuś coś jak komu dobremu pot. to explain sth to sb very patiently

- tłumaczyłam jak komu dobremu, a on swoje I explained to him as best (as) I could, but it was no use a. it didn’t make any difference

- bardzo dobry Szkol. grade A

- obraca się teraz w lepszym towarzystwie he keeps better company nowadays

- lepszy z niego cwaniak he’s a real sly one a. real crafty bugger pot.

- zakochał się w niej na dobre he really fell for her

- zachmurzyło się a. niebo zachmurzyło się na dobre it’s really clouded over

- rozpadało się na dobre it’s really coming down

- zacząć się bawić w najlepsze to get into the swing of things

- kłamać w najlepsze to lie through one’s teeth

- dobra, dobra, nie wciskaj kitu yeah, yeah, tell it to the marines pot.

- dobra nasza a. dobra jest good for us

■ na dobre i na złe Relig. for better and for worse

- być z kimś na dobre i na złe to stick with sb through thick and thin

- dobre a. dobry sobie! iron. that’s a good one, I like that!

- dość tego dobrego! pot. that’s enough (of that)

- nic dobrego good-for-nothing

- być już dobrym a. pod dobrą datą pot. to be well oiled pot., to be far gone pot.

- iść a. walczyć z kimś o lepsze to compete a. vie with sb

- być w najlepszych rękach to be well looked after

- przenieść się do lepszego świata książk. to go the way of all flesh książk.

- dobremu wszędzie dobrze przysł. a good man is always a happy man

- lepsze jest wrogiem dobrego przysł. the best is the enemy of the good przysł.

- wszystko dobre, co się dobrze kończy przysł. all’s well that ends well przysł.

* * *

( ocena) ≈B

* * *

lepszy

1. (= wysokiej jakości, prawidłowy, pozytywny, sprawny, smaczny, skuteczny, korzystny) good; (= uprzejmy) good, kind ( dla kogoś to sb).

2. dobra godzina a good hour, the better part of an hour, at least an hour; nie było go dobrą godzinę he was out for at least an hour.

3. ( w zwrotach grzecznościowych) bądź tak dobry i... be so good l. kind and..., be a dear and...; dzień dobry! good morning!; dobry wieczór! good evening!; (życzę ci) wszystkiego dobrego l. najlepszego (I wish you) all the best.

4. ( w innych zwrotach) brać l. przyjmować coś za dobrą monetę take sth at face value; być dobrej myśli hope for the best; (być) na dobrej drodze (do czegoś) (be) on the royal road (to sth); być pod dobrą opieką be in good hands, be well taken care of; być z kimś w dobrej komitywie be well in with sb; (być) w dobrych rękach (be) in safe hands; dać komuś dobrą nauczkę teach sb a lesson; dobra opinia good opinion, reputability; dobra partia ( do małżeństwa) good catch; dobra robota fine job; dobra strona good point, strength, advantage ( czegoś of sth); dobra wola goodwill; dobra wróżba good l. happy omen, good sign; dobra wróżka fairy godmother; dobre imię good name, reputability, respectability; dobre maniery l. obyczaje good l. proper manners, social graces; dobry humor l. nastrój good humor, good l. high spirits; dobry interes good deal; dobry obyczaj good custom; dobry omen good l. happy omen; dobry znak good sign; Dobry Pasterz rel. the Good Shepherd; dobrymi chęciami piekło wybrukowane the road to hell is paved with good intentions; dostać dobrą nauczkę learn a lesson; dostać się w dobre ręce end up in good hands; gest dobrej woli goodwill gesture; mieć dobrą prasę have a good press; mieć/utrzymywać dobrą kondycję be/keep l. stay fit, be/keep l. stay in good shape; mieć dobre oko (do czegoś) have a good eye (for sth); mieć dobre oczy have good l. strong eyes; mieć dobrego nosa (do czegoś) have a good nose (for sth); na dobrą sprawę come to think of it, in fact; na dobre for good; na dobre i na złe for better or (for) worse; na frasunek dobry trunek przest. today's wine I drink today, tomorrow's sorrow I bear tomorrow; he that loves wine wants no woes; nic dobrego (z tego nie wyjdzie l. będzie) nothing good (will come out of this); przedstawiać kogoś/coś w dobrym świetle show sb/sth in a good l. favorable light; stare dobre czasy good old days; urodzić się pod dobrą gwiazdą be born under a lucky star; w dobrej wierze in good faith; wykazać się dobrą wolą show goodwill; zrobić dobre wrażenie make a good impression.

szkoln. ( ocena) B; dobry plus l. z plusem B plus, B+; bardzo dobry A.

- rzeczy osobiste personal belongings

- biuro rzeczy znalezionych the lost property office

- zabrał ze sobą tylko najpotrzebniejsze rzeczy he took only the most necessary things with him

- zabrał wszystkie swoje rzeczy i poszedł he took all his stuff a. belongings and went

- traktował ją jak swoją rzecz he treated her as his plaything

- to nie twoja rzecz it’s none of your business

- jej źródło utrzymania to drażliwa rzecz the source of her income is a touchy matter

- zajmować się różnymi/wieloma rzeczami to be engaged in various/many things

- wykształcenie i wychowanie to dwie różne rzeczy education and upbringing are two different things a. matters

- lubi malować, rysować i w ogóle takie rzeczy pot. he likes painting and drawing and stuff like that pot.

- jest kilka rzeczy, które lubię, na przykład truskawki there are a number of things I like, for example strawberries

- ludzie mówili różne rzeczy people were saying all sorts of things

- brać rzecz dosłownie to take it literally

- ujmować rzecz jednostronnie to take a one-sided view of the matter

- mówił o niej nieprzyjemne rzeczy he said unpleasant things about her

- chciał wyrazić tę rzecz w słowach he tried to express the thing in words

- to nie twoja rzecz it’s none of your business, it’s of no concern to you

- rzeczą pisarza jest przede wszystkim dostarczanie dzieł literackich it’s a writer’s job to produce literature

- stała się nieprawdopodobna rzecz an unbelievable thing happened

- to rzecz naturalna, że młody chłopak się zakochał it’s a natural thing for a young boy to fall in love

- rzecz sama w sobie the thing in itself

- to dobrze napisana rzecz it’s a good piece of writing

- czytałem ciekawą rzecz I read an interesting thing

- komponował znakomite rzeczy he composed superb things; he composed great stuff pot.

■ (cała) rzecz w tym, że… the thing is, …, the point is…

- to moja/twoja/jego rzecz it’s my/your/his business

- rzecz prosta of course, naturally

- rzecz prosta, pomogę ci, ale… of course, I’ll help you, but…

- bieg a. kolej a. obrót a. porządek rzeczy a course of events

- brać się/wziąć się do rzeczy to get down to business; to get down to brass tacks pot.

- nie od rzeczy będzie/byłoby… it wouldn't be a bad idea to…

- nie od rzeczy byłoby przypomnieć jego osiągnięcia it would be worthwhile to recall his achievements

- co to ma do rzeczy? what’s that got to do with it?

- być do rzeczy to be all right pot.

- to wypracowanie jest do rzeczy, całkiem niezłe the essay is sensibly written, not bad at all

- ta dziewczyna jest całkiem do rzeczy the girl’s quite all right

- nie twoją/jego/jej rzeczą jest…. it’s not your concern to …

- błądzić jest rzeczą ludzką to err is human

- istota a. sedno rzeczy the heart a. crux of the matter

- ładne rzeczy! my word!

- mówić do rzeczy to talk sense

- mówić od rzeczy a. nie do rzeczy to talk nonsense

- zbierali datki na rzecz bezdomnych they were collecting money for the homeless

- nazwać rzecz po imieniu to call a spade a spade

- nic z tych rzeczy pot. nothing of the kind a. of the sort

- odbiegać od rzeczy to stray from the point, to digress

- ogólnie/ściśle rzecz biorąc generally/strictly speaking

- rzecz idzie o najwyższą stawkę it’s a matter of life and death

- stan a. postać rzeczy state of affairs

- to nie ma nic do rzeczy that’s beside the point

- w gruncie rzeczy a. w istocie rzeczy a. w samej rzeczy as a matter of fact

- w samej rzeczy, nie o to mi chodzi in fact, this is not what I mean

- wiadoma rzecza. jest rzeczą wiadomą, że… it’s a well-known fact that…

- wiadoma rzecz jak jest w wojsku we all know what it’s like in the army

- widzieć/wiedzieć, jak rzeczy stoją a. jak się rzeczy mają to know/to see how the land lies

- lepiej żeby wiedział jak rzeczy stoją it would be better for him to know how matters stand

- wielkie rzeczy! a. wielka (mi) rzecz! pot. big deal! iron.

- wielka mi rzecz, każdy umie tak śpiewać! big deal, anyone can sing like that!

- wracać/przystępować do rzeczy to return/come to the point

- nie wtrącaj się w nie swoje rzeczy mind your own business

- z natury rzeczy a. siłą rzeczy (quite) naturally

- siłą rzeczy musiał tam pojechać events forced him to go there

- znać się na rzeczy to know what’s what

* * *

- rzeczy

* * *

1. (= przedmiot) thing, object.

2. pl. (= własność, dobytek, strój, wyposażenie) things, belongings, property; to są moje rzeczy these are my things; rzeczy osobiste personal belongings l. possessions; biuro rzeczy znalezionych lost property office.

3. (= sprawa, dziedzina) ( w wielu utartych wyrażeniach) ładne rzeczy! a pretty kettle of fish!; nic z tych rzeczy nothing of the kind l. sort; te rzeczy są mi obce these things aren't up my street; to moja rzecz it's my business; to nie moja rzecz it's none of my business; wielka mi rzecz! l. wielkie rzeczy! big deal!; wojsko to męska rzecz army life is for men; znać się na rzeczy know one's stuff; be knowledgeable.

4. pl. (= naturalny bieg spraw) things, affairs; (zwykła) kolej rzeczy the (ordinary) course of things; stan rzeczy the state of affairs; siłą rzeczy of course, naturally; w gruncie rzeczy essentially.

5. (= temat, treść, t. w licznych utartych zwrotach) issue, matter, topic, point; coś jest na rzeczy there's something in it; co to ma do rzeczy? what does that have to do with the matter at hand?; do rzeczy! back to the point; mówić do rzeczy/od rzeczy talk sense/nonsense; nazywać rzeczy po imieniu call a spade a spade; nie od rzeczy byłoby... it would not be amiss to...; ogólnie rzecz biorąc generally speaking; przystąpić do rzeczy get to the point; address the issue; rzecz w tym, że... the problem is that...; sedno/istota rzeczy the heart/crux of the matter; spis rzeczy (= spis treści) contents; to nie ma nic do rzeczy that's neither here nor there; to zmienia postać rzeczy that makes a difference; w rzeczy samej indeed; w tym (cała) rzecz that's the whole point.

6. z przymiotnikami ( tworzy równoważniki zdań okolicznikowych) rzecz dziwna... strangely enough...; rzecz jasna... l. rzecz oczywista... of course..., needless to say..., it goes without saying that...; rzecz prosta... predictably (enough)...

7. na rzecz kogoś/czegoś prawn. to l. for sb/sth; przekazać darowiznę na rzecz instytucji make a donation to l. for an institution; zasądzić coś na czyjąś rzecz adjudge sth to sb.

8. fil. thing; rzecz sama w sobie thing-in-itself.

- z Polski/ze Szkocji from Poland/Scotland

- pamiątka z Japonii a souvenir from Japan

- św. Franciszek z Asyżu St Francis of Assisi

- jechać z Berlina do Warszawy to go from Berlin to Warsaw

- wyszedł z domu o trzeciej he left home at three

- wyjął pieniądze z portfela he took some money out of his wallet

- zjechał na sankach z górki he went down the hill on a sledge

- gwóźdź wystający z deski a nail sticking out of a plank

- zdjął obraz ze ściany he took the picture off the wall

- sprzątnęła brudne naczynia ze stołu she cleared the dirty dishes off the table

- podniósł coś z podłogi he picked something up off the floor

- zsiadł z konia he got off the horse

- hałasy dochodzące z góry noises coming from upstairs

- widok z wieży kościoła the view from the church tower

- z każdej strony a. ze wszystkich stron from all sides, from every side

- z lewej/prawej strony (znajdować się) on a. to the left/right; (zbliżać się) from the left/right

- z mojej lewej/prawej strony (tuż obok) by my left/right side; (nieco dalej) to my left/right

- z tamtej strony brzeg jest bagnisty on the other side the shore is marshy

- z przodu/tyłu at the front/back

- informacje pochodzące z dziennika telewizyjnego information from the TV News

- dane z rocznika statystycznego data from a statistical yearbook

- wiadomość z pewnej gazety information from a certain newspaper

- znał jej adres z książki telefonicznej he knew her address from the telephone directory

- wiem o tym z doświadczenia I know it from experience

- z badań rynkowych wynika, że… from market research it emerges that…

- dyrektor z wyboru/nominacji an elected/a nominated director

- towary z importu imported goods

- odrzuty z eksportu export rejects

- znalazł sobie pracę z ogłoszenia he found a job through an ad

- zamek z XV wieku a castle (dating) from the 15th century

- fotografie z lat szkolnych photographs from one’s school days

- jego list z 12 maja his letter of 12 May

- to jest rachunek za telefon z ubiegłego miesiąca this is the phone bill for a. from last month

- z rana in the morning

- z samego rana first thing in the morning

- rysunek z natury a drawing from nature

- odpis z oryginału a duplicate of the original

- wyrecytować coś z pamięci to recite sth from memory

- przepisał dane z tablicy he copied down the data from the board

- z drzewa/ze stali of a. from wood/steel

- zasmażka z mąki i wywaru a roux of a. from flour and stock

- z czego to jest zrobione? what is it made of a. from?

- wiązanka z czerwonych róż a bunch of red roses

- sok z wiśni/malin cherry/raspberry juice

- sałatka z pomidorów/selera a tomato/celery salad

- dom wybudowany z cegieł a brick-built house

- któryś z nich/nas one of them/us

- jeden z uczniów one of the pupils

- żaden z nauczycieli none of the teachers

- najstarszy/najmłodszy z nich the oldest/youngest of them

- czy któryś z was go zna? do any of you know him?

- czy coś z tego rozumiesz? do you understand any of that?

- z radości/ze strachu out of joy/fear

- z konieczności (out) of necessity

- zemdleć z wyczerpania to faint from exhaustion

- umrzeć z głodu die of starvation

- wyszła za mąż z miłości she married for love a. out of love

- udusił się z braku powietrza he suffocated through lack of air

- z nasion/pąków from seeds/buds

- wyrosła z niej śliczna dziewczyna she grew into a very pretty girl

- z majora awansował na pułkownika he was promoted from major to colonel

- inflacja spadła z 10 do 8 procent inflation went down from 10 to 8 per cent

- z niewinnej sprzeczki zrobiła się wielka awantura an innocent tiff turned into a big row pot.

- miasto słynie z zabytkowych budowli the town is famous for its historic buildings

- z oczu jest podobna do matki her eyes are like her mother’s

- ze sposobu bycia przypominał ojca he resembled his father in manner

- ze wszystkich sił with all one’s might

- z całą dokładnością with the utmost accuracy

- podkreślić z całą mocą to emphasize most strongly

- z grubsza roughly

- z lekka lightly

- z rzadka rarely, seldom

- z uwagą attentively

- z wysiłkiem with (an) effort

- kawa z mlekiem coffee with milk

- dom z ogrodem a house with a garden

- dziewczyna z niebieskimi oczami a girl with blue eyes

- matka z dzieckiem na ręku a mother carrying a. with a baby in her arms

- samolot ze stu osobami na pokładzie a plane with a hundred people on board

- chleb z masłem bread and butter

- mieszkanie z umeblowaniem a furnished flat

- sklep z używaną odzieżą a second-hand clothes shop

- deszcz ze śniegiem sleet

- podróżowała z mężem i dwojgiem dzieci she travelled with her husband and two children

- dyskutował z synem he was arguing with his son

- rozstał się ze swą przyjaciółką he parted with his girlfriend

- zaprzyjaźniła się z nim dwa lata temu she became friendly with him two years ago

- pójdziesz z nami do kina? are you going to the cinema with us?

- wyszedł na spacer z psem he took the dog for a walk

- porozmawiam z nim o tym jutro I’ll talk to him about it tomorrow

- z niedowierzaniem/ze zdumieniem in a. with disbelief/astonishment

- okno zamknęło się z trzaskiem the window closed with a bang

- obudził się z bólem głowy he woke up with a headache

- leżał na trawie z rękami pod głową he was lying on the grass with his hands behind his head

- płynąć z wiatrem/prądem to sail with the wind/current

- pośpieszyć komuś z pomocą to go to sb’s aid

- pojechał do Niemiec z wykładami he went to Germany on a lecture tour

- z wiekiem with age

- wraz ze wzrostem ciśnienia with the growth of a. in pressure

- z czasem with a. in time

- z upływem czasu with the passing of time

- z każdym dniem/rokiem with each passing day/year

- z końcem/początkiem sierpnia at the end/beginning of August

- z nadejściem lata with the approach of summer

- co z artykułem? what about the article?

- co się z tobą działo? what have you been doing with yourself?

- co zrobić z tymi szmatami? what shall I do with these rags?

- z babcią jest źle, znowu miała atak Granny’s not well, she’s had another seizure

- ubrany z niemiecka dressed in German style

- mówił trochę z cudzoziemska he spoke with a slight foreign accent

- zajęło mi to z godzinę it took me around an hour

- miał ze czterdzieści lat he was around forty

* * *

prep; = z

* * *

1. ( wprowadza zdanie podrzędne rozwijające treść) that; ona mówi, że on nie przyjdzie she says (that) he won't come; wiem, że to niemożliwe I know (that) it's impossible.

2. (wprowadza zdanie podrzędne wyrażające przyczynę, uzasadnienie) as, because, for; nie zrobię tego dlatego, że już ci nie wierzę I won't do it because I don't trust you anymore.

3. ( wprowadza zdanie podrzędne wyrażające skutek) so... that; był tak zmęczony, że ledwie szedł he was so tired that he could hardly walk.

4. ( w związkach wyrazowych) mimo że l. tyle że despite the fact that, in spite of the fact that; nadal był zdrów, tyle że się postarzał he was still in good health, except (for the fact) that he grew old.

1. ( rozpoczyna zdanie) że też o tym nie wiedziałam! I wish I had known; że już nie wspomnę... let alone...; że tak powiem so to say, so to speak; że już nie wspomnę o X never mind X, not to mention X.

2. ( w składzie wyrażeń o charakterze spójnikowym lub modalnym) although, nevertheless; mimo że był chory, poszedł do szkoły although he was sick he went to school, he was sick, nevertheless he went to school; omalże almost; tylko że only.

3. (wyraża zniecierpliwienie, zdziwienie) wejdźże do come in; przestańże I wish you would stop.

- z Polski/ze Szkocji from Poland/Scotland

- pamiątka z Japonii a souvenir from Japan

- św. Franciszek z Asyżu St Francis of Assisi

- jechać z Berlina do Warszawy to go from Berlin to Warsaw

- wyszedł z domu o trzeciej he left home at three

- wyjął pieniądze z portfela he took some money out of his wallet

- zjechał na sankach z górki he went down the hill on a sledge

- gwóźdź wystający z deski a nail sticking out of a plank

- zdjął obraz ze ściany he took the picture off the wall

- sprzątnęła brudne naczynia ze stołu she cleared the dirty dishes off the table

- podniósł coś z podłogi he picked something up off the floor

- zsiadł z konia he got off the horse

- hałasy dochodzące z góry noises coming from upstairs

- widok z wieży kościoła the view from the church tower

- z każdej strony a. ze wszystkich stron from all sides, from every side

- z lewej/prawej strony (znajdować się) on a. to the left/right; (zbliżać się) from the left/right

- z mojej lewej/prawej strony (tuż obok) by my left/right side; (nieco dalej) to my left/right

- z tamtej strony brzeg jest bagnisty on the other side the shore is marshy

- z przodu/tyłu at the front/back

- informacje pochodzące z dziennika telewizyjnego information from the TV News

- dane z rocznika statystycznego data from a statistical yearbook

- wiadomość z pewnej gazety information from a certain newspaper

- znał jej adres z książki telefonicznej he knew her address from the telephone directory

- wiem o tym z doświadczenia I know it from experience

- z badań rynkowych wynika, że… from market research it emerges that…

- dyrektor z wyboru/nominacji an elected/a nominated director

- towary z importu imported goods

- odrzuty z eksportu export rejects

- znalazł sobie pracę z ogłoszenia he found a job through an ad

- zamek z XV wieku a castle (dating) from the 15th century

- fotografie z lat szkolnych photographs from one’s school days

- jego list z 12 maja his letter of 12 May

- to jest rachunek za telefon z ubiegłego miesiąca this is the phone bill for a. from last month

- z rana in the morning

- z samego rana first thing in the morning

- rysunek z natury a drawing from nature

- odpis z oryginału a duplicate of the original

- wyrecytować coś z pamięci to recite sth from memory

- przepisał dane z tablicy he copied down the data from the board

- z drzewa/ze stali of a. from wood/steel

- zasmażka z mąki i wywaru a roux of a. from flour and stock

- z czego to jest zrobione? what is it made of a. from?

- wiązanka z czerwonych róż a bunch of red roses

- sok z wiśni/malin cherry/raspberry juice

- sałatka z pomidorów/selera a tomato/celery salad

- dom wybudowany z cegieł a brick-built house

- któryś z nich/nas one of them/us

- jeden z uczniów one of the pupils

- żaden z nauczycieli none of the teachers

- najstarszy/najmłodszy z nich the oldest/youngest of them

- czy któryś z was go zna? do any of you know him?

- czy coś z tego rozumiesz? do you understand any of that?

- z radości/ze strachu out of joy/fear

- z konieczności (out) of necessity

- zemdleć z wyczerpania to faint from exhaustion

- umrzeć z głodu die of starvation

- wyszła za mąż z miłości she married for love a. out of love

- udusił się z braku powietrza he suffocated through lack of air

- z nasion/pąków from seeds/buds

- wyrosła z niej śliczna dziewczyna she grew into a very pretty girl

- z majora awansował na pułkownika he was promoted from major to colonel

- inflacja spadła z 10 do 8 procent inflation went down from 10 to 8 per cent

- z niewinnej sprzeczki zrobiła się wielka awantura an innocent tiff turned into a big row pot.

- miasto słynie z zabytkowych budowli the town is famous for its historic buildings

- z oczu jest podobna do matki her eyes are like her mother’s

- ze sposobu bycia przypominał ojca he resembled his father in manner

- ze wszystkich sił with all one’s might

- z całą dokładnością with the utmost accuracy

- podkreślić z całą mocą to emphasize most strongly

- z grubsza roughly

- z lekka lightly

- z rzadka rarely, seldom

- z uwagą attentively

- z wysiłkiem with (an) effort

- kawa z mlekiem coffee with milk

- dom z ogrodem a house with a garden

- dziewczyna z niebieskimi oczami a girl with blue eyes

- matka z dzieckiem na ręku a mother carrying a. with a baby in her arms

- samolot ze stu osobami na pokładzie a plane with a hundred people on board

- chleb z masłem bread and butter

- mieszkanie z umeblowaniem a furnished flat

- sklep z używaną odzieżą a second-hand clothes shop

- deszcz ze śniegiem sleet

- podróżowała z mężem i dwojgiem dzieci she travelled with her husband and two children

- dyskutował z synem he was arguing with his son

- rozstał się ze swą przyjaciółką he parted with his girlfriend

- zaprzyjaźniła się z nim dwa lata temu she became friendly with him two years ago

- pójdziesz z nami do kina? are you going to the cinema with us?

- wyszedł na spacer z psem he took the dog for a walk

- porozmawiam z nim o tym jutro I’ll talk to him about it tomorrow

- z niedowierzaniem/ze zdumieniem in a. with disbelief/astonishment

- okno zamknęło się z trzaskiem the window closed with a bang

- obudził się z bólem głowy he woke up with a headache

- leżał na trawie z rękami pod głową he was lying on the grass with his hands behind his head

- płynąć z wiatrem/prądem to sail with the wind/current

- pośpieszyć komuś z pomocą to go to sb’s aid

- pojechał do Niemiec z wykładami he went to Germany on a lecture tour

- z wiekiem with age

- wraz ze wzrostem ciśnienia with the growth of a. in pressure

- z czasem with a. in time

- z upływem czasu with the passing of time

- z każdym dniem/rokiem with each passing day/year

- z końcem/początkiem sierpnia at the end/beginning of August

- z nadejściem lata with the approach of summer

- co z artykułem? what about the article?

- co się z tobą działo? what have you been doing with yourself?

- co zrobić z tymi szmatami? what shall I do with these rags?

- z babcią jest źle, znowu miała atak Granny’s not well, she’s had another seizure

- ubrany z niemiecka dressed in German style

- mówił trochę z cudzoziemska he spoke with a slight foreign accent

- zajęło mi to z godzinę it took me around an hour

- miał ze czterdzieści lat he was around forty

* * *

inv ( litera) Z, z

* * *

( litera) Z, z; Z jak Zygmunt Z is for Zulu; Z as in Zulu.

- z Polski/ze Szkocji from Poland/Scotland

- pamiątka z Japonii a souvenir from Japan

- św. Franciszek z Asyżu St Francis of Assisi

- jechać z Berlina do Warszawy to go from Berlin to Warsaw

- wyszedł z domu o trzeciej he left home at three

- wyjął pieniądze z portfela he took some money out of his wallet

- zjechał na sankach z górki he went down the hill on a sledge

- gwóźdź wystający z deski a nail sticking out of a plank

- zdjął obraz ze ściany he took the picture off the wall

- sprzątnęła brudne naczynia ze stołu she cleared the dirty dishes off the table

- podniósł coś z podłogi he picked something up off the floor

- zsiadł z konia he got off the horse

- hałasy dochodzące z góry noises coming from upstairs

- widok z wieży kościoła the view from the church tower

- z każdej strony a. ze wszystkich stron from all sides, from every side

- z lewej/prawej strony (znajdować się) on a. to the left/right; (zbliżać się) from the left/right

- z mojej lewej/prawej strony (tuż obok) by my left/right side; (nieco dalej) to my left/right

- z tamtej strony brzeg jest bagnisty on the other side the shore is marshy

- z przodu/tyłu at the front/back

- informacje pochodzące z dziennika telewizyjnego information from the TV News

- dane z rocznika statystycznego data from a statistical yearbook

- wiadomość z pewnej gazety information from a certain newspaper

- znał jej adres z książki telefonicznej he knew her address from the telephone directory

- wiem o tym z doświadczenia I know it from experience

- z badań rynkowych wynika, że… from market research it emerges that…

- dyrektor z wyboru/nominacji an elected/a nominated director

- towary z importu imported goods

- odrzuty z eksportu export rejects

- znalazł sobie pracę z ogłoszenia he found a job through an ad

- zamek z XV wieku a castle (dating) from the 15th century

- fotografie z lat szkolnych photographs from one’s school days

- jego list z 12 maja his letter of 12 May

- to jest rachunek za telefon z ubiegłego miesiąca this is the phone bill for a. from last month

- z rana in the morning

- z samego rana first thing in the morning

- rysunek z natury a drawing from nature

- odpis z oryginału a duplicate of the original

- wyrecytować coś z pamięci to recite sth from memory

- przepisał dane z tablicy he copied down the data from the board

- z drzewa/ze stali of a. from wood/steel

- zasmażka z mąki i wywaru a roux of a. from flour and stock

- z czego to jest zrobione? what is it made of a. from?

- wiązanka z czerwonych róż a bunch of red roses

- sok z wiśni/malin cherry/raspberry juice

- sałatka z pomidorów/selera a tomato/celery salad

- dom wybudowany z cegieł a brick-built house

- któryś z nich/nas one of them/us

- jeden z uczniów one of the pupils

- żaden z nauczycieli none of the teachers

- najstarszy/najmłodszy z nich the oldest/youngest of them

- czy któryś z was go zna? do any of you know him?

- czy coś z tego rozumiesz? do you understand any of that?

- z radości/ze strachu out of joy/fear

- z konieczności (out) of necessity

- zemdleć z wyczerpania to faint from exhaustion

- umrzeć z głodu die of starvation

- wyszła za mąż z miłości she married for love a. out of love

- udusił się z braku powietrza he suffocated through lack of air

- z nasion/pąków from seeds/buds

- wyrosła z niej śliczna dziewczyna she grew into a very pretty girl

- z majora awansował na pułkownika he was promoted from major to colonel

- inflacja spadła z 10 do 8 procent inflation went down from 10 to 8 per cent

- z niewinnej sprzeczki zrobiła się wielka awantura an innocent tiff turned into a big row pot.

- miasto słynie z zabytkowych budowli the town is famous for its historic buildings

- z oczu jest podobna do matki her eyes are like her mother’s

- ze sposobu bycia przypominał ojca he resembled his father in manner

- ze wszystkich sił with all one’s might

- z całą dokładnością with the utmost accuracy

- podkreślić z całą mocą to emphasize most strongly

- z grubsza roughly

- z lekka lightly

- z rzadka rarely, seldom

- z uwagą attentively

- z wysiłkiem with (an) effort

- kawa z mlekiem coffee with milk

- dom z ogrodem a house with a garden

- dziewczyna z niebieskimi oczami a girl with blue eyes

- matka z dzieckiem na ręku a mother carrying a. with a baby in her arms

- samolot ze stu osobami na pokładzie a plane with a hundred people on board

- chleb z masłem bread and butter

- mieszkanie z umeblowaniem a furnished flat

- sklep z używaną odzieżą a second-hand clothes shop

- deszcz ze śniegiem sleet

- podróżowała z mężem i dwojgiem dzieci she travelled with her husband and two children

- dyskutował z synem he was arguing with his son

- rozstał się ze swą przyjaciółką he parted with his girlfriend

- zaprzyjaźniła się z nim dwa lata temu she became friendly with him two years ago

- pójdziesz z nami do kina? are you going to the cinema with us?

- wyszedł na spacer z psem he took the dog for a walk

- porozmawiam z nim o tym jutro I’ll talk to him about it tomorrow

- z niedowierzaniem/ze zdumieniem in a. with disbelief/astonishment

- okno zamknęło się z trzaskiem the window closed with a bang

- obudził się z bólem głowy he woke up with a headache

- leżał na trawie z rękami pod głową he was lying on the grass with his hands behind his head

- płynąć z wiatrem/prądem to sail with the wind/current

- pośpieszyć komuś z pomocą to go to sb’s aid

- pojechał do Niemiec z wykładami he went to Germany on a lecture tour

- z wiekiem with age

- wraz ze wzrostem ciśnienia with the growth of a. in pressure

- z czasem with a. in time

- z upływem czasu with the passing of time

- z każdym dniem/rokiem with each passing day/year

- z końcem/początkiem sierpnia at the end/beginning of August

- z nadejściem lata with the approach of summer

- co z artykułem? what about the article?

- co się z tobą działo? what have you been doing with yourself?

- co zrobić z tymi szmatami? what shall I do with these rags?

- z babcią jest źle, znowu miała atak Granny’s not well, she’s had another seizure

- ubrany z niemiecka dressed in German style

- mówił trochę z cudzoziemska he spoke with a slight foreign accent

- zajęło mi to z godzinę it took me around an hour

- miał ze czterdzieści lat he was around forty

* * *

inv ( litera) Z, z

* * *

+ Gen.

1. ( punkt wyjścia) from; z domu from home.

2. ( źródło informacji) from; z gazet/książki/doświadczenia from newspapers/the book/experience.

3. ( czas) from, of; z dziesiątego wieku from the 10th century; z rana in the morning; list z drugiego maja a letter of 2nd May.

4. (surowiec, składnik) of, from; zrobiony z drewna made of wood; stół z drewna wooden table.

5. (przynależność, zbiorowość) of, from; jeden z nas one of us; kolega ze szkoły a friend from school, school friend; z domu Janowska née l. nee Janowska.

6. ( przyczyna) (out) of; z bólu/nudów/radości (out) of pain/boredom/joy; z jakiej racji? for what reason?, how come?; ni z tego, ni z owego all of a sudden.

7. ( zmiana stanu) of; co z nami będzie? what's going to become of us?

8. ( nasilenie) with; z całych sił with all one's might; z całego serca with all one's heart, wholeheartedly.

9. (wzór, model) from; wyrecytować z pamięci recite from memory.

10. ( ograniczenie zakresu) at, by, in; podobny z wyglądu similar-looking; egzamin z angielskiego examination in English; ona jest dobra z biologii she's good at biology; on jest z zawodu leksykografem he's a lexicographer by profession.

11. ( tworzy wyrażenia przysłówkowe) z grubsza roughly; z lekka lightly, delicately; z rzadka rarely.

12. + Ins. ( towarzyszenie) with; jedź z nami come with us; deszcz ze śniegiem sleet.

13. + Ins. (element, składnik) and, with; chleb z masłem bread and butter; bułka z dżemem bread roll with jam; kawa ze śmietanką/mlekiem coffee with cream/milk; sklep z zabawkami toy store l. shop.

14. + Ins. ( stan) with; z wysiłkiem with effort; z uwagą attentively.

15. + Ins. (obiekt podlegający działaniu, stanowi) co z nim? how is he?

16. + Ins. ( cel) przyjść z pomocą come to sb's aid; przyjść do kogoś z wizytą pay sb a visit.

17. + Ins. ( skutek) with; z dobrym skutkiem with a good result; z powodzeniem successfully.

pot. (= około) about; z godzinę about an hour.

( litera) Z, z; Z jak Zygmunt Z is for Zulu; Z as in Zulu.

- z Polski/ze Szkocji from Poland/Scotland

- pamiątka z Japonii a souvenir from Japan

- św. Franciszek z Asyżu St Francis of Assisi

- jechać z Berlina do Warszawy to go from Berlin to Warsaw

- wyszedł z domu o trzeciej he left home at three

- wyjął pieniądze z portfela he took some money out of his wallet

- zjechał na sankach z górki he went down the hill on a sledge

- gwóźdź wystający z deski a nail sticking out of a plank

- zdjął obraz ze ściany he took the picture off the wall

- sprzątnęła brudne naczynia ze stołu she cleared the dirty dishes off the table

- podniósł coś z podłogi he picked something up off the floor

- zsiadł z konia he got off the horse

- hałasy dochodzące z góry noises coming from upstairs

- widok z wieży kościoła the view from the church tower

- z każdej strony a. ze wszystkich stron from all sides, from every side

- z lewej/prawej strony (znajdować się) on a. to the left/right; (zbliżać się) from the left/right

- z mojej lewej/prawej strony (tuż obok) by my left/right side; (nieco dalej) to my left/right

- z tamtej strony brzeg jest bagnisty on the other side the shore is marshy

- z przodu/tyłu at the front/back

- informacje pochodzące z dziennika telewizyjnego information from the TV News

- dane z rocznika statystycznego data from a statistical yearbook

- wiadomość z pewnej gazety information from a certain newspaper

- znał jej adres z książki telefonicznej he knew her address from the telephone directory

- wiem o tym z doświadczenia I know it from experience

- z badań rynkowych wynika, że… from market research it emerges that…

- dyrektor z wyboru/nominacji an elected/a nominated director

- towary z importu imported goods

- odrzuty z eksportu export rejects

- znalazł sobie pracę z ogłoszenia he found a job through an ad

- zamek z XV wieku a castle (dating) from the 15th century

- fotografie z lat szkolnych photographs from one’s school days

- jego list z 12 maja his letter of 12 May

- to jest rachunek za telefon z ubiegłego miesiąca this is the phone bill for a. from last month

- z rana in the morning

- z samego rana first thing in the morning

- rysunek z natury a drawing from nature

- odpis z oryginału a duplicate of the original

- wyrecytować coś z pamięci to recite sth from memory

- przepisał dane z tablicy he copied down the data from the board

- z drzewa/ze stali of a. from wood/steel

- zasmażka z mąki i wywaru a roux of a. from flour and stock

- z czego to jest zrobione? what is it made of a. from?

- wiązanka z czerwonych róż a bunch of red roses

- sok z wiśni/malin cherry/raspberry juice

- sałatka z pomidorów/selera a tomato/celery salad

- dom wybudowany z cegieł a brick-built house

- któryś z nich/nas one of them/us

- jeden z uczniów one of the pupils

- żaden z nauczycieli none of the teachers

- najstarszy/najmłodszy z nich the oldest/youngest of them

- czy któryś z was go zna? do any of you know him?

- czy coś z tego rozumiesz? do you understand any of that?

- z radości/ze strachu out of joy/fear

- z konieczności (out) of necessity

- zemdleć z wyczerpania to faint from exhaustion

- umrzeć z głodu die of starvation

- wyszła za mąż z miłości she married for love a. out of love

- udusił się z braku powietrza he suffocated through lack of air

- z nasion/pąków from seeds/buds

- wyrosła z niej śliczna dziewczyna she grew into a very pretty girl

- z majora awansował na pułkownika he was promoted from major to colonel

- inflacja spadła z 10 do 8 procent inflation went down from 10 to 8 per cent

- z niewinnej sprzeczki zrobiła się wielka awantura an innocent tiff turned into a big row pot.

- miasto słynie z zabytkowych budowli the town is famous for its historic buildings

- z oczu jest podobna do matki her eyes are like her mother’s

- ze sposobu bycia przypominał ojca he resembled his father in manner

- ze wszystkich sił with all one’s might

- z całą dokładnością with the utmost accuracy

- podkreślić z całą mocą to emphasize most strongly

- z grubsza roughly

- z lekka lightly

- z rzadka rarely, seldom

- z uwagą attentively

- z wysiłkiem with (an) effort

- kawa z mlekiem coffee with milk

- dom z ogrodem a house with a garden

- dziewczyna z niebieskimi oczami a girl with blue eyes

- matka z dzieckiem na ręku a mother carrying a. with a baby in her arms

- samolot ze stu osobami na pokładzie a plane with a hundred people on board

- chleb z masłem bread and butter

- mieszkanie z umeblowaniem a furnished flat

- sklep z używaną odzieżą a second-hand clothes shop

- deszcz ze śniegiem sleet

- podróżowała z mężem i dwojgiem dzieci she travelled with her husband and two children

- dyskutował z synem he was arguing with his son

- rozstał się ze swą przyjaciółką he parted with his girlfriend

- zaprzyjaźniła się z nim dwa lata temu she became friendly with him two years ago

- pójdziesz z nami do kina? are you going to the cinema with us?

- wyszedł na spacer z psem he took the dog for a walk

- porozmawiam z nim o tym jutro I’ll talk to him about it tomorrow

- z niedowierzaniem/ze zdumieniem in a. with disbelief/astonishment

- okno zamknęło się z trzaskiem the window closed with a bang

- obudził się z bólem głowy he woke up with a headache

- leżał na trawie z rękami pod głową he was lying on the grass with his hands behind his head

- płynąć z wiatrem/prądem to sail with the wind/current

- pośpieszyć komuś z pomocą to go to sb’s aid

- pojechał do Niemiec z wykładami he went to Germany on a lecture tour

- z wiekiem with age

- wraz ze wzrostem ciśnienia with the growth of a. in pressure

- z czasem with a. in time

- z upływem czasu with the passing of time

- z każdym dniem/rokiem with each passing day/year

- z końcem/początkiem sierpnia at the end/beginning of August

- z nadejściem lata with the approach of summer

- co z artykułem? what about the article?

- co się z tobą działo? what have you been doing with yourself?

- co zrobić z tymi szmatami? what shall I do with these rags?

- z babcią jest źle, znowu miała atak Granny’s not well, she’s had another seizure

- ubrany z niemiecka dressed in German style

- mówił trochę z cudzoziemska he spoke with a slight foreign accent

- zajęło mi to z godzinę it took me around an hour

- miał ze czterdzieści lat he was around forty

* * *

prep; = z

* * *

+ Gen.

1. ( punkt wyjścia) from; z domu from home.

2. ( źródło informacji) from; z gazet/książki/doświadczenia from newspapers/the book/experience.

3. ( czas) from, of; z dziesiątego wieku from the 10th century; z rana in the morning; list z drugiego maja a letter of 2nd May.

4. (surowiec, składnik) of, from; zrobiony z drewna made of wood; stół z drewna wooden table.

5. (przynależność, zbiorowość) of, from; jeden z nas one of us; kolega ze szkoły a friend from school, school friend; z domu Janowska née l. nee Janowska.

6. ( przyczyna) (out) of; z bólu/nudów/radości (out) of pain/boredom/joy; z jakiej racji? for what reason?, how come?; ni z tego, ni z owego all of a sudden.

7. ( zmiana stanu) of; co z nami będzie? what's going to become of us?

8. ( nasilenie) with; z całych sił with all one's might; z całego serca with all one's heart, wholeheartedly.

9. (wzór, model) from; wyrecytować z pamięci recite from memory.

10. ( ograniczenie zakresu) at, by, in; podobny z wyglądu similar-looking; egzamin z angielskiego examination in English; ona jest dobra z biologii she's good at biology; on jest z zawodu leksykografem he's a lexicographer by profession.

11. ( tworzy wyrażenia przysłówkowe) z grubsza roughly; z lekka lightly, delicately; z rzadka rarely.

12. + Ins. ( towarzyszenie) with; jedź z nami come with us; deszcz ze śniegiem sleet.

13. + Ins. (element, składnik) and, with; chleb z masłem bread and butter; bułka z dżemem bread roll with jam; kawa ze śmietanką/mlekiem coffee with cream/milk; sklep z zabawkami toy store l. shop.

14. + Ins. ( stan) with; z wysiłkiem with effort; z uwagą attentively.

15. + Ins. (obiekt podlegający działaniu, stanowi) co z nim? how is he?

16. + Ins. ( cel) przyjść z pomocą come to sb's aid; przyjść do kogoś z wizytą pay sb a visit.

17. + Ins. ( skutek) with; z dobrym skutkiem with a good result; z powodzeniem successfully.

pot. (= około) about; z godzinę about an hour.

( litera) Z, z; Z jak Zygmunt Z is for Zulu; Z as in Zulu.

- z Polski/ze Szkocji from Poland/Scotland

- pamiątka z Japonii a souvenir from Japan

- św. Franciszek z Asyżu St Francis of Assisi

- jechać z Berlina do Warszawy to go from Berlin to Warsaw

- wyszedł z domu o trzeciej he left home at three

- wyjął pieniądze z portfela he took some money out of his wallet

- zjechał na sankach z górki he went down the hill on a sledge

- gwóźdź wystający z deski a nail sticking out of a plank

- zdjął obraz ze ściany he took the picture off the wall

- sprzątnęła brudne naczynia ze stołu she cleared the dirty dishes off the table

- podniósł coś z podłogi he picked something up off the floor

- zsiadł z konia he got off the horse

- hałasy dochodzące z góry noises coming from upstairs

- widok z wieży kościoła the view from the church tower

- z każdej strony a. ze wszystkich stron from all sides, from every side

- z lewej/prawej strony (znajdować się) on a. to the left/right; (zbliżać się) from the left/right

- z mojej lewej/prawej strony (tuż obok) by my left/right side; (nieco dalej) to my left/right

- z tamtej strony brzeg jest bagnisty on the other side the shore is marshy

- z przodu/tyłu at the front/back

- informacje pochodzące z dziennika telewizyjnego information from the TV News

- dane z rocznika statystycznego data from a statistical yearbook

- wiadomość z pewnej gazety information from a certain newspaper

- znał jej adres z książki telefonicznej he knew her address from the telephone directory

- wiem o tym z doświadczenia I know it from experience

- z badań rynkowych wynika, że… from market research it emerges that…

- dyrektor z wyboru/nominacji an elected/a nominated director

- towary z importu imported goods

- odrzuty z eksportu export rejects

- znalazł sobie pracę z ogłoszenia he found a job through an ad

- zamek z XV wieku a castle (dating) from the 15th century

- fotografie z lat szkolnych photographs from one’s school days

- jego list z 12 maja his letter of 12 May

- to jest rachunek za telefon z ubiegłego miesiąca this is the phone bill for a. from last month

- z rana in the morning

- z samego rana first thing in the morning

- rysunek z natury a drawing from nature

- odpis z oryginału a duplicate of the original

- wyrecytować coś z pamięci to recite sth from memory

- przepisał dane z tablicy he copied down the data from the board

- z drzewa/ze stali of a. from wood/steel

- zasmażka z mąki i wywaru a roux of a. from flour and stock

- z czego to jest zrobione? what is it made of a. from?

- wiązanka z czerwonych róż a bunch of red roses

- sok z wiśni/malin cherry/raspberry juice

- sałatka z pomidorów/selera a tomato/celery salad

- dom wybudowany z cegieł a brick-built house

- któryś z nich/nas one of them/us

- jeden z uczniów one of the pupils

- żaden z nauczycieli none of the teachers

- najstarszy/najmłodszy z nich the oldest/youngest of them

- czy któryś z was go zna? do any of you know him?

- czy coś z tego rozumiesz? do you understand any of that?

- z radości/ze strachu out of joy/fear

- z konieczności (out) of necessity

- zemdleć z wyczerpania to faint from exhaustion

- umrzeć z głodu die of starvation

- wyszła za mąż z miłości she married for love a. out of love

- udusił się z braku powietrza he suffocated through lack of air

- z nasion/pąków from seeds/buds

- wyrosła z niej śliczna dziewczyna she grew into a very pretty girl

- z majora awansował na pułkownika he was promoted from major to colonel

- inflacja spadła z 10 do 8 procent inflation went down from 10 to 8 per cent

- z niewinnej sprzeczki zrobiła się wielka awantura an innocent tiff turned into a big row pot.

- miasto słynie z zabytkowych budowli the town is famous for its historic buildings

- z oczu jest podobna do matki her eyes are like her mother’s

- ze sposobu bycia przypominał ojca he resembled his father in manner

- ze wszystkich sił with all one’s might

- z całą dokładnością with the utmost accuracy

- podkreślić z całą mocą to emphasize most strongly

- z grubsza roughly

- z lekka lightly

- z rzadka rarely, seldom

- z uwagą attentively

- z wysiłkiem with (an) effort

- kawa z mlekiem coffee with milk

- dom z ogrodem a house with a garden

- dziewczyna z niebieskimi oczami a girl with blue eyes

- matka z dzieckiem na ręku a mother carrying a. with a baby in her arms

- samolot ze stu osobami na pokładzie a plane with a hundred people on board

- chleb z masłem bread and butter

- mieszkanie z umeblowaniem a furnished flat

- sklep z używaną odzieżą a second-hand clothes shop

- deszcz ze śniegiem sleet

- podróżowała z mężem i dwojgiem dzieci she travelled with her husband and two children

- dyskutował z synem he was arguing with his son

- rozstał się ze swą przyjaciółką he parted with his girlfriend

- zaprzyjaźniła się z nim dwa lata temu she became friendly with him two years ago

- pójdziesz z nami do kina? are you going to the cinema with us?

- wyszedł na spacer z psem he took the dog for a walk

- porozmawiam z nim o tym jutro I’ll talk to him about it tomorrow

- z niedowierzaniem/ze zdumieniem in a. with disbelief/astonishment

- okno zamknęło się z trzaskiem the window closed with a bang

- obudził się z bólem głowy he woke up with a headache

- leżał na trawie z rękami pod głową he was lying on the grass with his hands behind his head

- płynąć z wiatrem/prądem to sail with the wind/current

- pośpieszyć komuś z pomocą to go to sb’s aid

- pojechał do Niemiec z wykładami he went to Germany on a lecture tour

- z wiekiem with age

- wraz ze wzrostem ciśnienia with the growth of a. in pressure

- z czasem with a. in time

- z upływem czasu with the passing of time

- z każdym dniem/rokiem with each passing day/year

- z końcem/początkiem sierpnia at the end/beginning of August

- z nadejściem lata with the approach of summer

- co z artykułem? what about the article?

- co się z tobą działo? what have you been doing with yourself?

- co zrobić z tymi szmatami? what shall I do with these rags?

- z babcią jest źle, znowu miała atak Granny’s not well, she’s had another seizure

- ubrany z niemiecka dressed in German style

- mówił trochę z cudzoziemska he spoke with a slight foreign accent

- zajęło mi to z godzinę it took me around an hour

- miał ze czterdzieści lat he was around forty

* * *

inv ( litera) Z, z

* * *

indecl. ( litera) Z with an accent, z with an accent; Z acute, z acute.

- z Polski/ze Szkocji from Poland/Scotland

- pamiątka z Japonii a souvenir from Japan

- św. Franciszek z Asyżu St Francis of Assisi

- jechać z Berlina do Warszawy to go from Berlin to Warsaw

- wyszedł z domu o trzeciej he left home at three

- wyjął pieniądze z portfela he took some money out of his wallet

- zjechał na sankach z górki he went down the hill on a sledge

- gwóźdź wystający z deski a nail sticking out of a plank

- zdjął obraz ze ściany he took the picture off the wall

- sprzątnęła brudne naczynia ze stołu she cleared the dirty dishes off the table

- podniósł coś z podłogi he picked something up off the floor

- zsiadł z konia he got off the horse

- hałasy dochodzące z góry noises coming from upstairs

- widok z wieży kościoła the view from the church tower

- z każdej strony a. ze wszystkich stron from all sides, from every side

- z lewej/prawej strony (znajdować się) on a. to the left/right; (zbliżać się) from the left/right

- z mojej lewej/prawej strony (tuż obok) by my left/right side; (nieco dalej) to my left/right

- z tamtej strony brzeg jest bagnisty on the other side the shore is marshy

- z przodu/tyłu at the front/back

- informacje pochodzące z dziennika telewizyjnego information from the TV News

- dane z rocznika statystycznego data from a statistical yearbook

- wiadomość z pewnej gazety information from a certain newspaper

- znał jej adres z książki telefonicznej he knew her address from the telephone directory

- wiem o tym z doświadczenia I know it from experience

- z badań rynkowych wynika, że… from market research it emerges that…

- dyrektor z wyboru/nominacji an elected/a nominated director

- towary z importu imported goods

- odrzuty z eksportu export rejects

- znalazł sobie pracę z ogłoszenia he found a job through an ad

- zamek z XV wieku a castle (dating) from the 15th century

- fotografie z lat szkolnych photographs from one’s school days

- jego list z 12 maja his letter of 12 May

- to jest rachunek za telefon z ubiegłego miesiąca this is the phone bill for a. from last month

- z rana in the morning

- z samego rana first thing in the morning

- rysunek z natury a drawing from nature

- odpis z oryginału a duplicate of the original

- wyrecytować coś z pamięci to recite sth from memory

- przepisał dane z tablicy he copied down the data from the board

- z drzewa/ze stali of a. from wood/steel

- zasmażka z mąki i wywaru a roux of a. from flour and stock

- z czego to jest zrobione? what is it made of a. from?

- wiązanka z czerwonych róż a bunch of red roses

- sok z wiśni/malin cherry/raspberry juice

- sałatka z pomidorów/selera a tomato/celery salad

- dom wybudowany z cegieł a brick-built house

- któryś z nich/nas one of them/us

- jeden z uczniów one of the pupils

- żaden z nauczycieli none of the teachers

- najstarszy/najmłodszy z nich the oldest/youngest of them

- czy któryś z was go zna? do any of you know him?

- czy coś z tego rozumiesz? do you understand any of that?

- z radości/ze strachu out of joy/fear

- z konieczności (out) of necessity

- zemdleć z wyczerpania to faint from exhaustion

- umrzeć z głodu die of starvation

- wyszła za mąż z miłości she married for love a. out of love

- udusił się z braku powietrza he suffocated through lack of air

- z nasion/pąków from seeds/buds

- wyrosła z niej śliczna dziewczyna she grew into a very pretty girl

- z majora awansował na pułkownika he was promoted from major to colonel

- inflacja spadła z 10 do 8 procent inflation went down from 10 to 8 per cent

- z niewinnej sprzeczki zrobiła się wielka awantura an innocent tiff turned into a big row pot.

- miasto słynie z zabytkowych budowli the town is famous for its historic buildings

- z oczu jest podobna do matki her eyes are like her mother’s

- ze sposobu bycia przypominał ojca he resembled his father in manner

- ze wszystkich sił with all one’s might

- z całą dokładnością with the utmost accuracy

- podkreślić z całą mocą to emphasize most strongly

- z grubsza roughly

- z lekka lightly

- z rzadka rarely, seldom

- z uwagą attentively

- z wysiłkiem with (an) effort

- kawa z mlekiem coffee with milk

- dom z ogrodem a house with a garden

- dziewczyna z niebieskimi oczami a girl with blue eyes

- matka z dzieckiem na ręku a mother carrying a. with a baby in her arms

- samolot ze stu osobami na pokładzie a plane with a hundred people on board

- chleb z masłem bread and butter

- mieszkanie z umeblowaniem a furnished flat

- sklep z używaną odzieżą a second-hand clothes shop

- deszcz ze śniegiem sleet

- podróżowała z mężem i dwojgiem dzieci she travelled with her husband and two children

- dyskutował z synem he was arguing with his son

- rozstał się ze swą przyjaciółką he parted with his girlfriend

- zaprzyjaźniła się z nim dwa lata temu she became friendly with him two years ago

- pójdziesz z nami do kina? are you going to the cinema with us?

- wyszedł na spacer z psem he took the dog for a walk

- porozmawiam z nim o tym jutro I’ll talk to him about it tomorrow

- z niedowierzaniem/ze zdumieniem in a. with disbelief/astonishment

- okno zamknęło się z trzaskiem the window closed with a bang

- obudził się z bólem głowy he woke up with a headache

- leżał na trawie z rękami pod głową he was lying on the grass with his hands behind his head

- płynąć z wiatrem/prądem to sail with the wind/current

- pośpieszyć komuś z pomocą to go to sb’s aid

- pojechał do Niemiec z wykładami he went to Germany on a lecture tour

- z wiekiem with age

- wraz ze wzrostem ciśnienia with the growth of a. in pressure

- z czasem with a. in time

- z upływem czasu with the passing of time

- z każdym dniem/rokiem with each passing day/year

- z końcem/początkiem sierpnia at the end/beginning of August

- z nadejściem lata with the approach of summer

- co z artykułem? what about the article?

- co się z tobą działo? what have you been doing with yourself?

- co zrobić z tymi szmatami? what shall I do with these rags?

- z babcią jest źle, znowu miała atak Granny’s not well, she’s had another seizure

- ubrany z niemiecka dressed in German style

- mówił trochę z cudzoziemska he spoke with a slight foreign accent

- zajęło mi to z godzinę it took me around an hour

- miał ze czterdzieści lat he was around forty

* * *

inv ( litera) Z, z